Wat is gentherapie voor sikkelcelziekte?

Gentherapie is een opwindende therapie die momenteel wordt bestudeerd voor de behandeling van sikkelcelziekte. De behandeling is momenteel alleen beschikbaar als onderdeel van klinische onderzoeken. Onderzoekers zijn momenteel optimistisch dat een gentherapiebehandeling met succes de ziekte kan genezen.

Overzicht van sikkelcelziekte

Sikkelcelziekte is een erfelijke medische aandoening die het gevolg is van een genetische mutatie. De mutatie veroorzaakt een verandering in de manier waarop een specifiek eiwit wordt gemaakt, hemoglobine. Hemoglobine is wat rode bloedcellen vormen, de cellen die zuurstof door uw lichaam transporteren.

Door de mutatie nemen rode bloedcellen bij mensen met deze ziekte een abnormale, "sikkelvormige" vorm aan. De cellen zijn kwetsbaar en vatbaar voor afbraak. Dit kan bloedarmoede veroorzaken (verminderd aantal werkende rode bloedcellen), met symptomen als vermoeidheid en bleke huid tot gevolg.

Deze abnormaal gevormde rode bloedcellen hebben ook de neiging om bloedstolsels te vormen die de bloedvaten blokkeren. Dit kan problemen veroorzaken zoals:

• Afleveringen van extreme pijn
• Nierfalen
• Groeiachterstand
• Verhoogde bloeddruk
• Longproblemen
• Beroertes

Deze complicaties kunnen ernstig en levensbedreigend zijn. Het is niet verrassend dat de ziekte ook een enorme emotionele tol eist. Het komt vaker voor bij mensen met voorouders uit Afrika, Zuid-Azië, het Midden-Oosten en de Middellandse Zee. Wereldwijd worden jaarlijks meer dan 275.000 baby's met de ziekte geboren.

Wat zijn klinische onderzoeken?

Klinische onderzoeken zijn een fase van medisch onderzoek dat wordt gebruikt om te bewijzen dat een behandeling veilig en effectief is bij mensen met de aandoening. Onderzoekers willen er zeker van zijn dat een behandeling redelijke veiligheidsrisico's heeft en effectief is voordat deze voor het grote publiek beschikbaar kan komen.

Momenteel is gentherapie voor sikkelcelziekte alleen beschikbaar als onderdeel van klinische onderzoeken.

Dat betekent dat de volledige risico's en voordelen van de behandeling niet bij een groot aantal mensen zijn beoordeeld.

Mensen die deel gaan uitmaken van een klinische proef worden gewoonlijk gerandomiseerd om ofwel de therapie te krijgen die wordt bestudeerd, ofwel om deel uit te maken van een "controlegroep" die deze behandeling niet krijgt. Vaak zijn gerandomiseerde klinische onderzoeken "verblind", zodat noch de patiënt, noch hun artsen weten in welke onderzoeksgroep ze zitten. Eventuele bijwerkingen worden ook zorgvuldig opgemerkt, en als een onderzoek onveilig lijkt, wordt het vroegtijdig gestopt. Maar niet iedereen komt in aanmerking om in dergelijke onderzoeken te worden opgenomen, en het kan zijn dat u een behandeling in een zeer gespecialiseerd medisch centrum moet ondergaan om te worden opgenomen.

Momenteel ondergaan gentherapiebehandelingen klinische proeven in de Verenigde Staten, en sommigen zijn misschien nog op zoek naar mensen om mee te doen. Aarzel niet om het met uw arts te bespreken als u dit interesseert. Er zijn risico's, maar ook potentiële voordelen verbonden aan opname in een klinische proef voordat een behandeling bij een groot aantal mensen is onderzocht.

Voor de meest up-to-date informatie over klinische onderzoeken voor mensen met sikkelcelziekte, bekijk de National Institutes of Health klinische onderzoeken database en zoek naar "gentherapie" en "sikkelcelziekte."

Huidige behandelingen

Beenmerg transplantatie

Momenteel is de enige behandeling die sikkelcelziekte kan genezen, een beenmergtransplantatie. De persoon met sikkelcelziekte wordt blootgesteld aan chemotherapie. Dit vernietigt de stamcellen die aanwezig zijn in het beenmerg, de cellen die later rode bloedcellen worden (en andere soorten bloedcellen). Vervolgens worden ze getransplanteerd met stamcellen die iemand anders heeft gegeven via een beenmergdonatie.

Er zijn enkele ernstige risico's aan deze procedure, zoals infectie; beenmergtransplantaties genezen de ziekte echter in ongeveer 90% van de gevallen met succes.

Het probleem is dat beenmergtransplantatie momenteel meestal alleen beschikbaar is voor mensen die toevallig een broer of zus hebben die hen een donatie kan geven. In slechts ongeveer 25% van de gevallen zal een broer of zus een geschikte beenmerg-match zijn (ook wel een HLA-match genoemd).

In zeldzame gevallen kan een gematchte donor beschikbaar zijn van iemand die geen familielid is. Minder dan 20% van de sikkelcelpatiënten heeft een geschikte donor beschikbaar voor beenmergtransplantatie.

Hydroxyurea

De meest gebruikte behandeling voor sikkelcelziekte is hydroxyurea. Het helpt het lichaam een ​​andere vorm van hemoglobine aan te maken die niet wordt aangetast door sikkelcelziekte (foetaal hemoglobine genaamd). Behalve een beenmergtransplantatie is hydroxyurea de enige beschikbare behandeling die de ziekte zelf beïnvloedt. Een nieuw medicijn, voxelotor, werd in november 2019 door de FDA goedgekeurd en zorgt ervoor dat sikkelcellen minder snel aan elkaar binden (polymerisatie genoemd).

Andere beschikbare behandelingen kunnen de complicaties van de ziekte helpen verminderen, maar hebben geen invloed op de ziekte zelf.

Hydroxyurea heeft relatief weinig bijwerkingen, maar het moet dagelijks worden ingenomen, anders loopt de persoon risico op sikkelcelaandoeningen.

Mensen die hydroxyurea gebruiken, moeten hun bloedbeeld regelmatig laten controleren. Hydroxyurea lijkt voor sommige patiënten ook niet goed te werken.

Hoe sikkelcelgentherapie werkt

Het idee achter sikkelcel-gentherapie is dat een persoon een soort gen krijgt waardoor zijn rode bloedcellen normaal kunnen functioneren. Theoretisch zou dit het genezen van de ziekte mogelijk maken. Dit vergt verschillende stappen.

Stamcelverwijdering

Ten eerste zou de getroffen persoon enkele van zijn eigen stamcellen laten verwijderen. Afhankelijk van de precieze procedure kan het daarbij gaan om het nemen van stamcellen uit het beenmerg of uit het circulerende bloed. Stamcellen zijn cellen die later rijpen tot rode bloedcellen. In tegenstelling tot een beenmergtransplantatie krijgt een getroffen persoon bij deze gentherapie zijn eigen behandelde stamcellen.

Inbrengen van een nieuw gen

Wetenschappers zouden dan in een laboratorium genetisch materiaal in deze stamcellen inbrengen. Onderzoekers hebben een aantal verschillende genen bestudeerd om op te richten. In één model zou de onderzoeker bijvoorbeeld een 'goede versie' van het aangetaste hemoglobine-gen invoegen. In een ander model voegen onderzoekers een gen in dat ervoor zorgt dat de foetale hemoglobine wordt geproduceerd.

In beide gevallen wordt een deel van een virus, een vector genaamd, gebruikt om het nieuwe gen in de stamcellen te helpen inbrengen. Horen dat onderzoekers een deel van een virus gebruiken, kan voor sommige mensen eng zijn. Maar de vector is zorgvuldig voorbereid, dus er is geen mogelijkheid om enige vorm van ziekte te veroorzaken. Wetenschappers gebruiken deze delen van virussen gewoon omdat ze het nieuwe gen al efficiënt in iemands DNA kunnen inbrengen.

In beide gevallen zouden de nieuwe stamcellen rode bloedcellen moeten kunnen produceren die normaal functioneren.

Chemotherapie

Ondertussen krijgt de persoon met sikkelcel een paar dagen chemotherapie. Dit kan intens zijn, omdat het het immuunsysteem van het individu aantast en andere bijwerkingen kan veroorzaken. Het idee is om zoveel mogelijk van de resterende aangetaste stamcellen te doden.

Infusie van eigen stamcellen van de patiënt met nieuw gen

Vervolgens zou de patiënt een infuus krijgen van zijn eigen stamcellen, degenen die nu de nieuwe genetische insertie hebben gehad. Het idee is dat de meeste stamcellen van de patiënt nu degenen zijn die rode bloedcellen maken die niet sikkelvormig zijn. Idealiter zou dit de symptomen van de ziekte genezen.

Voordelen van gentherapie

Het belangrijkste voordeel van gentherapie is dat het een potentieel genezende behandeling is, zoals beenmergtransplantatie. Na de therapie zou men niet langer het risico lopen op gezondheidscrises door sikkelcelziekte.

Ook moeten sommige mensen die stamceltransplantaties ondergaan, de rest van hun leven immunosuppressiva gebruiken, wat aanzienlijke bijwerkingen kan hebben. Mensen die hun eigen behandelde stamcellen krijgen, hoeven dit niet te doen.

Risico's

Een van de belangrijkste doelen van deze onderzoeken is om een ​​vollediger beeld te krijgen van de risico's of bijwerkingen die de behandeling met zich meebrengt.

We hebben pas een volledig beeld van de risico's van deze therapie als de klinische onderzoeken zijn afgerond.

Als uit lopende klinische onderzoeken blijkt dat de risico's te groot zijn, wordt de behandeling niet goedgekeurd voor algemeen gebruik. Maar zelfs als de huidige klinische onderzoeken niet succesvol zijn, kan uiteindelijk een ander specifiek type gentherapie voor sikkelcelziekte worden goedgekeurd.

Over het algemeen bestaat er echter een risico dat gentherapie het risico op het krijgen van kanker kan vergroten. In het verleden hebben andere gentherapieën voor verschillende medische aandoeningen een dergelijk risico aangetoond, evenals een risico op een aantal andere toxische bijwerkingen. Deze zijn niet waargenomen bij de specifieke gentherapiebehandelingen voor sikkelcel die momenteel worden bestudeerd. Omdat de techniek relatief nieuw is, kunnen sommige risico's niet gemakkelijk worden voorspeld.

Ook maken veel mensen zich zorgen over de chemotherapie die nodig is voor gentherapie voor sikkelcelanemie. Dit kan een aantal verschillende bijwerkingen veroorzaken, zoals verminderde immuniteit (leidend tot infectie), haaruitval en onvruchtbaarheid. Chemotherapie is echter ook een onderdeel van beenmergtransplantatie.

De gentherapie-benadering leek een goede te zijn toen onderzoekers het probeerden in muismodellen van sikkelcel. Een paar mensen hebben ook een dergelijke behandeling met succes gehad.

Er zijn meer klinische onderzoeken bij mensen nodig om ervoor te zorgen dat het veilig en effectief is.

Mogelijke kosten

Een van de mogelijke nadelen van deze behandeling zijn de kosten. Geschat wordt dat de volledige behandeling tussen de $ 500.000 en $ 700.000 kan kosten, verspreid over meerdere jaren. Dit zou echter in totaal minder duur kunnen zijn dan het behandelen van de chronische problemen van de ziekte gedurende meerdere decennia, om nog maar te zwijgen van de persoonlijke voordelen.

Verzekeraars in de Verenigde Staten kunnen aarzelen om medische goedkeuring te verlenen voor deze behandeling. Het is niet duidelijk hoeveel patiënten persoonlijk zouden moeten betalen.

Een woord van Verywell

Gentherapie voor sikkelcelziekte staat nog in de kinderschoenen, maar er is hoop dat het uiteindelijk zal slagen. Als u enthousiast bent over dit idee, aarzel dan niet om contact op te nemen met uw arts om te zien of u mogelijk in vroege onderzoeken kunt worden opgenomen. Of u kunt gewoon beginnen na te denken over de mogelijkheid en kijken hoe het onderzoek vordert. Het is het beste om uw gezondheid in de tussentijd niet te verwaarlozen - het is erg belangrijk dat mensen met sikkelcelziekte zowel hun dagelijkse behandeling als regelmatige gezondheidscontroles krijgen.

Het is ook belangrijk om zo snel mogelijk een behandeling te zoeken voor eventuele complicaties. Vroegtijdige interventie is de sleutel bij het omgaan met en het beheersen van uw aandoening.