Ziekteverwekkers, of microscopisch kleine oorzaken van ziekten, zijn er in overvloed in de wereld waarin we leven. Deze op nucleïnezuur gebaseerde microben kunnen in verschillende vormen voorkomen, van virussen tot schimmels. Hoe gevarieerd ze ook zijn in type en structuur, ziekteverwekkers hebben allemaal één ding gemeen: om ziekten te veroorzaken, vallen ze over het algemeen een gastheer binnen. Ziekteverwekkers worden op verschillende manieren overgedragen, onder meer via de lucht, seks, bloed en andere lichaamsvloeistoffen, of via de fecaal-orale route.
solarseven / Getty ImagesSoorten ziekteverwekkers
Meestal vallen ziekteverwekkers in een van de volgende vier categorieën. Merk op dat niet alle virussen, bacteriën, schimmels en parasieten ziekten veroorzaken, hoewel velen dat wel doen.
- Virussen: deze microscopisch kleine infectieuze agentia hebben een levende gastheer nodig om zich te vermenigvuldigen en te gedijen. Virale pathogenen bereiken dit door het menselijk lichaam binnen te komen en een cel binnen te dringen waar virale replicatie plaatsvindt en zich vervolgens naar andere cellen verspreidt. Virussen hebben geen celmembraan en geen metabolisme. Voorbeelden van virussen variëren van milde ziekten zoals verkoudheid en buikgriep tot het humaan immunodeficiëntievirus (HIV) en hepatitis C.
- Bacteriën: Veel bacteriën veroorzaken geen ziekten en zijn daarom geen ziekteverwekkers, maar sommige zijn dat wel. Deze microscopisch kleine organismen verschijnen meestal in vorm als staafjes, spiralen of bollen. Bacteriën zijn meestal groter dan virussen. Ze hebben kernen maar hebben geen celmembraan eromheen, in tegenstelling tot een eukaryote cel. Voorbeelden van bacteriële infecties zijn keelontsteking, urineweginfecties en de meeste longontstekingen.
Sommige virale infecties, zoals influenza of hiv, kunnen immuunproblemen veroorzaken en kunnen mensen vatbaarder maken voor bacteriële infecties.
- Schimmels: Gist en schimmels zijn soorten schimmels die bij mensen ziekten kunnen veroorzaken. Schimmels zijn eukaryoten, wat betekent dat hun cellen een kern bevatten samen met andere componenten die zijn ingesloten in membranen. Schimmels die ziekten veroorzaken, zijn eukaryoot, maar hebben vaak celwanden van chitine. Schimmelinfecties kunnen variëren van mild (voetschimmel, nagelschimmel, ringworm) tot ernstig (histoplasmose, aspergillose, mucormycose). Deze levensbedreigende schimmelinfecties komen veel vaker voor bij patiënten die al immuungecompromitteerd zijn - als gevolg van kanker, orgaantransplantaties of andere ernstige ziekten - en kunnen toxische antischimmelmiddelen zoals amfotericine nodig hebben.
- Parasieten: net als de andere soorten bewonen deze organismen een gastheer en krijgen ze energie (voedsel) van die gastheer, waardoor ze vaak ziekte veroorzaken. Parasieten zijn een groep organismen die protozoa (eencellige) en meercellige organismen (wormen, ectoparasieten) bevatten. Voorbeelden van parasieten die ziekten bij de mens veroorzaken zijn lintworm (die spijsverteringsblokkades, bloedarmoede of hersen- en zenuwstelselaandoeningen [neurocysticerose]) veroorzaakt. , plasmodium (dat malaria veroorzaakt) en ectoparasieten die op of in de huid leven, zoals schurft en luizen. Veel ectoparasieten zijn eigenlijk zichtbaar voor het blote oog, wat betekent dat ze kunnen worden gezien zonder gebruik van een microscoop, in tegenstelling tot andere pathogenen.
Bescherming tegen ziekteverwekkers
De moderne geneeskunde heeft vele manieren om ziekteverwekkers te bestrijden, zoals vaccins, antibiotica en fungiciden, maar het menselijk lichaam is ook uitgerust met veel mechanismen om zich te verdedigen tegen ziekteverwekkers en de ziekten die ze veroorzaken. Het immuunsysteem en de verschillende soorten cellen die het produceert (leukocyten, neutrofielen en antilichamen) kunnen bijvoorbeeld ziekteverwekkers bestrijden.
Bovendien zijn enkele van de tekenen van ziekte, zoals niezen en hoesten, eigenlijk de poging van het lichaam om ziekteverwekkers uit het lichaam te verdrijven. Hoewel koorts wordt beschouwd als een symptoom van ziekte, is het in feite de manier waarop het lichaam de temperatuur verhoogt tot een niveau dat door sommige ziekteverwekkers onbewoonbaar is. Het is een reactief afweermechanisme dat ziekteverwekkers kan helpen doden en de gezondheid kan herstellen.
