Obstructieve slaapapneu (OSA) is een aandoening die de slaap en gezondheid negatief beïnvloedt, veroorzaakt door fysieke verstoring van de normale ademhaling. Het kan in verband worden gebracht met snurken en andere symptomen. De bovenste luchtweg kan tijdens de slaap worden belemmerd door een aantal oorzaken, waarvan er vele met elkaar samenhangen. De verantwoordelijke locaties in de neus, mond of keel waar de ademhaling wordt beperkt, kunnen sterk variëren van het ene geval van obstructieve slaapapneu tot het andere.
Belangrijke oorzaken van en risicofactoren voor obstructieve slaapapneu zijn onder meer anatomie, zoals structuren die de luchtweg vernauwen zoals een afwijkend septum of mogelijke vergroting van de tong en amandelen, evenals genetische factoren of syndromen die de vorm van de luchtwegen verder beïnvloeden.
Andere factoren zijn onder meer hormonale veranderingen, zwaarlijvigheid en gedrag zoals op de rug slapen, laat alcohol drinken of roken, die allemaal een normale ademhaling tijdens de slaap bemoeilijken. Laten we deze oorzaken nader onderzoeken.
Bambu Productions / Getty Images
Algemene oorzaken
Het belangrijkste mechanisme van OSA is de periodieke ineenstorting van het zachte gehemelte en de basis van de tong in de bovenste luchtwegen tijdens de slaap.
Anatomische eigenschappen
Anatomische kenmerken van de neus, mond of keel kunnen de normale luchtstroom beïnvloeden. Bijdragers kunnen afwijkingen bevatten zoals:
- Vernauwing van de neus
- Neusklep klapt in
- Afwijking van het neustussenschot
- Turbinate hypertrofie
- Langwerpig zacht gehemelte
- Vergrote huig
- Amandelvergroting
- Vernauwing van de keel (posterieure orofarynx)
- Hoog gewelfd gehemelte
- Deficiëntie van de bovenkaak of middengezicht (maxilla)
- Verlies van tanden (tandeloze)
- Verhoogde tonggrootte (macroglossie)
- Verzonken onderkaak (micrognathie of retrognathie van de onderkaak)
Andere anatomische verschillen die de luchtstroom vernauwen en chronische OSA kunnen veroorzaken, zijn erfelijke kenmerken die worden veroorzaakt door genetica of ontwikkelingsverschillen. Deze worden in meer detail besproken in het gedeelte "Genetica" hieronder.
Tijdelijke oorzaken
Sommige tijdelijke gevallen van OSA kunnen worden veroorzaakt door infectie of ontsteking van de zachte weefsels langs de luchtwegen, waaronder verkoudheid, allergieën, adenoïditis, tonsillitis en zwelling van de tong.
Allergische rhinitis, een aandoening die wordt gekenmerkt door verstopte neus die vaak verband houdt met huishoudelijke of omgevingsallergenen, kan het risico op OSA vergroten. Congestie als gevolg van allergieën of verkoudheid kan leiden tot mondademhaling. In de slaap kan hierdoor de onderkaak naar achteren verschuiven en kan de tong de luchtweg gedeeltelijk of volledig afsluiten.
Zwaarlijvigheid
De meest voorkomende aanpasbare risicofactor voor obstructieve slaapapneu kan obesitas zijn. Vetophopingen (ook bekend als vetweefsel) aan de basis van de tong en langs de keelholte, evenals een verminderde longcapaciteit, kunnen de frequentie van ineenstorting van de luchtwegen tijdens de slaap vergroten.
Naast fysieke beperking is vetweefsel gekoppeld aan hormonale veranderingen en opregulatie van immuunsignalering. Slaapapneu-gebeurtenissen kunnen de afgifte van cortisolhormoon verder uitlokken wanneer de hersenen proberen het individu wakker te schudden tijdens terugkerende episodes van zuurstofdesaturatie en verhoging van kooldioxide-niveaus.
Stofwisselingsziekten
Het is mogelijk dat stofwisselingsstoornissen ook ademhalingsmoeilijkheden kunnen verergeren. Ongeveer 70% van de mensen met diabetes heeft bijvoorbeeld tot op zekere hoogte last van OSA en het cortisol dat door de aandoening vrijkomt, kan hun bloedglucoseregulatie verslechteren.
Geslachtshormonen
Mannen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van slaapapneu, mogelijk gerelateerd aan de effecten van testosteron, en vrouwen lijken op jonge leeftijd beschermd te worden door de effecten van progesteron en oestrogeen.
De risico's voor slaapapneu bij vrouwen nemen toe tijdens de menopauze, met het verwijderen van eierstokken en bij polycysteus ovariumsyndroom.
Slaaphouding
Slaaphouding kan een negatieve invloed hebben op het vermogen om de luchtweg tijdens de slaap open te houden. Vooral de rugligging (op de rug slapen) heeft het grootste effect, vooral in de context van mondademhaling.
De tong kan achterover vallen en in de keel schuiven, waardoor het moeilijker wordt om een open doorgang te behouden om de normale stroom van zuurstof naar en kooldioxide uit de longen mogelijk te maken. Idealiter zou de nek zich in een neutrale tot uitgestrekte positie bevinden om de luchtstroom door de keel te optimaliseren.
Rem slaap
OSA is vaak erger tijdens de REM-slaap. Dit is het gedeelte van de slaap waarin u droomt en ook de meest rustgevende slaapperiode waardoor u zich de volgende dag verfrist en goed uitgerust voelt. REM-slaap vindt gedurende de nacht ongeveer elke 90 minuten tot twee uur plaats, waarbij het meeste tegen de ochtend aanwezig is in het laatste eenderde van de normale slaap.
REM omvat de ontspanning van skeletspieren om te voorkomen dat men uit dromen komt. Verlies van spierspanning heeft ook invloed op de luchtwegmusculatuur, wat leidt tot verdere ineenstorting.
Dit kan bijdragen aan langere slaapapneu-gebeurtenissen en meer significante zuurstofdesaturatie, vooral in de context van obesitas die hypoventilatie kan verergeren. Het is ook een veelvoorkomende oorzaak van midden in de nacht en vroeg in de ochtend ontwaken die bijdragen aan slapeloosheid.
Chirurgie
Chirurgie kan slaapapneu verergeren of bijdragen aan slaapapneu bij gevoelige personen. Anesthesie kan bestaan uit kalmerende middelen, spierverslappers of verlamming en verdovende pijnstillers, die allemaal het risico op slaapapneu verhogen
Bovendien kan manipulatie van het keelweefsel na intubatie in een chirurgische setting leiden tot zwelling (oedeem van de bovenste luchtwegen) en complicaties. Overmatige slijmproductie en verminderde bewuste klaring kunnen een opeenhoping veroorzaken die de luchtwegdiameter verkleint en ademhalingsproblemen veroorzaakt. Deze beperking van de ademhaling kan OSA veroorzaken of verergeren.
Leeftijd
Slaapapneu kan een bijna levenslange aandoening zijn vanwege een genetische aanleg, en komt bij sommige kinderen voor tijdens de kinderjaren en tot in de volwassenheid.
Vroeggeboorte is een belangrijke risicofactor om OSA op jongere leeftijd te ontwikkelen. Kinderen die vóór 27 weken zwangerschap zijn geboren, ervaren bijna vier keer zo veel slaapapneu als voldragen kinderen, maar het relatieve geboortegewicht lijkt in dit geval niet oorzakelijk te zijn. Alleen de zwangerschapsduur - en dus het niveau van de ontwikkeling van het gezicht en de ademhaling - lijkt het risico op slaapapneu tijdens de kindertijd te beïnvloeden.
Mensen van middelbare leeftijd beginnen vaker OSA te krijgen, waarbij mannen eerder beginnen dan vrouwen. Het effect van veroudering kan het gevolg zijn van het toegenomen aantal risicofactoren, zoals gewichtstoename, en andere variabelen die ook bijdragen aan hart- en vaatziekten.
Ouderen kunnen OSA in nog hogere mate ervaren als gevolg van een afname van de functie van hersengebieden die zijn toegewijd aan neuromusculaire actie, verlies van spierspanning langs de luchtwegen en hogere percentages kunstgebitgebruik (en verwijdering tijdens de slaap heeft invloed op de kaak- en tongpositionering). Naarmate mensen ouder worden, neemt het sekseverschil in de prevalentie van slaapapneu af.
Genetica
Risicofactoren voor OSA kunnen genetisch met elkaar verbonden zijn, soms geassocieerd met specifieke syndromen, waardoor de aandoening vaak in families voorkomt. Eerstegraads familieleden van een persoon met OSA hebben meer kans om te snurken of apneu te hebben waargenomen, na controle voor obesitas, leeftijd en geslacht.
Er is aangetoond dat ongeveer 40% van de variantie in de apneu-hypopneu-index (AHI) wordt verklaard door genetische factoren.Van de bovengenoemde oorzaken en risicofactoren hebben veel betrekking op de anatomie en hebben ze een bepaald genetisch element. Er is mogelijk een verband, maar de onderliggende mechanismen die bijdragen aan de aandoening zijn mogelijk nog niet bekend.
Genen
Er wordt nog steeds genomisch onderzoek gedaan en er zijn kandidaatgenen geïdentificeerd die het risico op het ontwikkelen van OSA verhogen, maar er is meer werk nodig om deze relatie te begrijpen.
Sommige genen die zijn geïdentificeerd of vermoed als risicofactoren die kunnen bijdragen aan slaapapneu, zijn onder meer:
- TNF-α:gebruikt om celdood van ontstoken cellen en immuunrespons te signaleren
- PTGER3:maakt een receptor aan voor een prostaglandinelipide met endocriene functies
- LPAR1:maakt een receptor voor lysofosfatidinezuur, belangrijk voor lipidesignalering
- ANGPT2:moduleert vasculaire en ontstekingsreacties, beïnvloedt zuurstofverzadiging
- GPR83:uitgedrukt in delen van de hersenen die zijn toegewijd aan het beheersen van parasympathische en autonome functies, inclusief niet-bewuste ademhaling en laryngeale reflexen
- ARRB1:belangrijk voor de ontwikkeling van bloedvaten, kan het risico op hypoxie verhogen
- HIF-1α:reguleert een factor die belangrijk is voor het beheersen van de gevoeligheid voor hypoxie in de halsslagader
Genetische afwijkingen
Andere gevallen van OSA worden rechtstreeks veroorzaakt door de anatomische en fysiologische effecten van identificeerbare aangeboren aandoeningen. Hoewel sommige aandoeningen en syndromen een kenmerkende reeks anatomische veranderingen hebben, hebben sommige meer subtiele verschillen die in een gezin aanwezig kunnen zijn en uiteindelijk OSA veroorzaken.
Deze kunnen verschillen in craniofaciale morfologie omvatten en hoe het lichaam reageert om de ademhaling tijdens de slaap te beschermen.
Enkele van de genetische syndromen die verband houden met slaapapneu zijn:
- Downsyndroom (trisomie 21) is een genetische aandoening die de slaap negatief beïnvloedt. Het merendeel van de kinderen met het syndroom van Down ervaart van jongs af aan een vorm van slaapapneu. Verschillende kenmerken, waaronder een veranderd middengezicht, dat de structuur van de neus en keel beïnvloedt, evenals vergroting van de tong en amandelen. Dit kan de gevoeligheid voor infecties vergroten en leiden tot problemen met ademhalingsproblemen tijdens de slaap. OSA neigt erger te worden met de leeftijd.
- Het Pierre-Robin-syndroom produceert een karakteristieke onderontwikkelde onderkaak (mandibulaire hypoplasie), gespleten gehemelte en naar achteren verplaatste tong (glossoptosis). Getroffen pasgeborenen die ademhalingsondersteuning nodig hebben na de geboorte, hebben meer kans op OSA.
- Het Ehlers-Danlos-syndroom is een genetische aandoening die problemen veroorzaakt in het bindweefsel van het lichaam. De structuur van het gezicht kan zo worden gewijzigd dat de frequentie van ineenstorting van de luchtwegen toeneemt. Mensen met het Ehlers-Danlos-syndroom ervaren OSA in een tempo dat vijf keer zo hoog is als bij de algemene bevolking.
- Het Beckwith-Wiedemann-syndroom is een genetische aandoening die een vergrote tong (macroglossie) en abnormale ademhaling kan veroorzaken. Kinderen met een vergrote tong die geen reductieoperatie hebben ondergaan, ervaren vaak obstructie van hun luchtwegen tijdens de slaap.
- Congenitaal centraal hypoventilatiesyndroom (CCHS) is een zeldzame genetische aandoening die het vermogen van het zenuwstelsel om de ademhaling correct te reguleren, aantast. Veel kinderen krijgen tracheostomieën, mechanische beademingsapparaten en / of middenrifpacemakers om een normaal ademhalingspatroon te behouden. Zonder effectieve behandeling en juiste kalibratie van deze ondersteunende ademhalingsapparatuur, ervaren kinderen met CCHS OSA in een zeer hoog tempo en kunnen ze tijdens de slaap overlijden.
Risicofactoren voor levensstijl
Naast een genetische aanleg en anatomie zijn er specifieke risicofactoren voor de levensstijl die de aandoening kunnen verergeren. Overweeg deze mogelijke bijdragen en hoe ze kunnen worden vermeden:
Gewichtstoename
Zoals hierboven opgemerkt, is obesitas een belangrijke beïnvloedbare risicofactor voor de ontwikkeling van slaapapneu. Het draagt bij aan een grotere nekomvang, vetophoping aan de basis van de tong en verminderde longvolumes tijdens de slaap. Gewichtsverlies kan het helpen verlichten. Als algemene regel geldt dat het verliezen van 10% van het totale lichaamsgewicht gunstige effecten kan hebben. Bij sommige personen is het mogelijk dat slaapapneu volledig verdwijnt.
Alcohol gebruik
Het drinken van alcohol voor het slapengaan kan de ademhaling tijdens de slaap negatief beïnvloeden. Het is een bekend spierverslapper en kan de spieren van de luchtwegen ontspannen. Histamine in wijn kan ook leiden tot verstopte neus. Dit kan zowel snurken als slaapapneu verergeren nadat alcohol is gedronken. Het is het beste om enkele uren voor het slapengaan niet te drinken om deze risico's te verminderen.
Roken
Roken irriteert het slijmvlies dat de luchtwegen bekleedt en dit kan het snurken verergeren en bijdragen aan slaapapneu bij gevoelige personen. Nicotine kan andere effecten hebben die de slaap verstoren. Stoppen met roken kan gunstige effecten hebben en wordt aangemoedigd om gezondheidsgevolgen op de lange termijn te voorkomen.
Vitamine D-tekort
Het is mogelijk dat vitamine D-tekort bijdraagt aan slaapverstoring en de kans op slaapapneu vergroot. Verder onderzoek is nodig, maar het kan nuttig zijn om voor voldoende blootstelling aan zonlicht te zorgen, om voedingsmiddelen te consumeren die vitamine D bevatten of verrijkt zijn met vitamine D, of om vitamine D-suppletie te nemen tijdens de wintermaanden om een tekort te voorkomen.
Medicijnen
Bepaalde voorgeschreven medicijnen kunnen leiden tot slaapapneu, waaronder spierverslappers, benzodiazepines en opioïde of verdovende pijnstillers. Het kan belangrijk zijn om de rol van medicijnen te bespreken met een apotheker of voorschrijvende arts.
Een woord van Verywell
Als u vermoedt dat u symptomen van slaapapneu ervaart, vraag dan om evaluatie door een door de raad gecertificeerde slaaparts. Het is belangrijk om de symptomen te beoordelen, een lichamelijk onderzoek van de bovenste luchtwegen te ondergaan en diagnostische tests te regelen. Als slaapapneu onbehandeld blijft, kan dit leiden tot aanzienlijke cardiovasculaire bijwerkingen en zelfs voortijdig overlijden.
Als slaapapneu wordt vastgesteld, kunnen behandelingen zoals CPAP-therapie, het gebruik van een oraal apparaat, positietherapie of gewichtsverlies zeer nuttig zijn. In sommige gevallen kunnen veranderingen in levensstijl de ernst verminderen en uiteindelijk het probleem oplossen.
