De vijf stadia van het omgaan met sterven (DABDA), werden voor het eerst beschreven door Elisabeth Kübler-Ross in haar klassieke boek, "On Death and Dying", in 1969. Ze beschrijven de stadia die mensen doormaken wanneer ze vernemen dat zij (of een geliefde één) sterven, te beginnen met de schok (of ontkenning) van het moment, en tot het punt van acceptatie.
Hoewel deze stadia uniek zijn voor elke persoon die met ziekte, overlijden of verlies wordt geconfronteerd, en de meeste mensen deze niet volgens een lineair patroon volgen, zijn ze nuttig bij het beschrijven van enkele van de emoties die gepaard gaan met deze levensveranderende gebeurtenissen.
Heel goed / Andrea HickeyStadia van coping
De DABDA-podia staan voor het volgende:
- Ontkenning
- Woede
- Onderhandelen
- Depressie
- Aanvaarding
De vijf fasen van het Kübler-Ross-toneelmodel zijn de bekendste beschrijving van de emotionele en psychologische reacties die veel mensen ervaren wanneer ze worden geconfronteerd met een levensbedreigende ziekte of een levensveranderende situatie.
De stadia zijn niet alleen van toepassing op de dood, maar op elke levensveranderende gebeurtenis waarvoor een diepgaand verlies wordt gevoeld, zoals een scheiding, het verlies van een baan of het verlies van een huis.
Het coping-proces
De fasen zijn niet bedoeld om volledig of chronologisch te zijn. Niet iedereen die een levensbedreigende of levensveranderende gebeurtenis meemaakt, voelt alle vijf de reacties en ook niet iedereen die ze ervaart, in de volgorde die is opgeschreven. Reacties op ziekte, overlijden en verlies zijn net zo uniek als de persoon die ze ervaart.
In haar boek bespreekt Kübler-Ross deze theorie van coping op een lineaire manier, wat betekent dat een persoon door het ene stadium beweegt om het volgende te bereiken.Later legde ze uit dat het nooit de bedoeling was dat de theorie lineair was en niet op alle personen zou worden toegepast; de manier waarop een persoon door de fasen beweegt, is net zo uniek als ze zijn.
Het is belangrijk om te onthouden dat sommige mensen alle fasen zullen ervaren, sommige in volgorde en andere niet, en andere mensen zullen misschien maar een paar van de fasen ervaren of zelfs vastlopen in één. Het is ook interessant om op te merken dat de manier waarop iemand in het verleden met tegenslagen is omgegaan, van invloed is op de manier waarop met een diagnose van terminale ziekte wordt omgegaan.
Een vrouw die bijvoorbeeld altijd tegenslag vermeed en ontkenning gebruikte om met tragedie om te gaan in het verleden, kan lange tijd vastzitten in de ontkenningsfase van het hoofd bieden. Evenzo kan een man die woede gebruikt om met moeilijke situaties om te gaan, merken dat hij niet in staat is om uit de woede-fase van coping te komen.
Ontkenning
We willen allemaal geloven dat ons niets ergs kan overkomen. Onbewust denken we misschien zelfs dat we onsterfelijk zijn.
Wanneer een persoon de diagnose van een terminale ziekte krijgt, is het normaal om in een stadium van ontkenning en isolatie terecht te komen. Ze kunnen ronduit niet geloven wat de dokter hen vertelt en zoeken naar een tweede en derde mening.
Ze kunnen een nieuwe reeks tests eisen, in de overtuiging dat de resultaten van de eersten onjuist zijn. Sommige mensen isoleren zich zelfs van hun doktoren en weigeren enige tijd verdere medische behandeling te ondergaan.
Tijdens een depressie is het niet ongebruikelijk om zich te isoleren van familie en vrienden of actief te vermijden om het trauma of de gebeurtenis te bespreken. Het is een zelfbeschermend mechanisme waardoor een probleem 'ophoudt te bestaan' als je het niet erkent.
Dit stadium van ontkenning is meestal van korte duur. Kort nadat ze erin zijn gekomen, beginnen velen hun diagnose als realiteit te accepteren. De patiënt kan uit zijn isolement komen en de medische behandeling hervatten.
Sommige mensen zullen echter ontkenning gebruiken als een coping-mechanisme tot ver in hun ziekte en zelfs tot aan hun dood. Langdurige ontkenning is niet altijd een slechte zaak; het brengt niet altijd meer leed met zich mee.
Soms denken we ten onrechte dat mensen een manier moeten vinden om hun dood te accepteren om vreedzaam te kunnen sterven. Degenen onder ons die mensen hebben gezien die ontkenning volhouden tot het einde, weten dat dit niet altijd waar is.
Woede
Als een persoon de realiteit van een terminale diagnose accepteert, kunnen ze beginnen te vragen: "Waarom ik?" Het besef dat al hun hoop, dromen en weloverwogen plannen niet zullen uitkomen, brengt woede en frustratie met zich mee. Helaas is deze woede vaak en willekeurig op de wereld gericht.
Woede is de fase waarin de opgekropte gevoelens van de vorige fasen worden losgelaten in een enorme stortvloed van verdriet en gericht op iedereen die toevallig in de weg staat.
In het ziekenhuis wordt tegen dokters en verpleegsters geschreeuwd; familieleden worden met weinig enthousiasme begroet en krijgen vaak te maken met willekeurige woede-uitbarstingen. Zelfs vreemden zijn niet immuun voor de acties die woede teweeg kan brengen.
Het is belangrijk om te begrijpen waar deze woede vandaan komt. Een stervende kan tv kijken en mensen zien lachen en dansen - een wrede herinnering dat hij niet meer kan lopen, laat staan dansen.
In het boek "On Death and Dying" beschrijft Kübler-Ross deze woede scherp: "Hij zal zijn stem verheffen, hij zal eisen stellen, hij zal klagen en vragen om aandacht, misschien als de laatste luide kreet: 'Ik ben levend, vergeet dat niet. Je kunt mijn stem horen. Ik ben nog niet dood! ''
Voor de meeste mensen is deze fase van coping ook van korte duur. Maar nogmaals, sommige mensen zullen voor een groot deel van de ziekte woedend blijven. Sommigen zullen zelfs boos sterven.
Onderhandelen
Wanneer ontkenning en woede niet het beoogde resultaat hebben, in dit geval een verkeerde diagnose of wondermiddel, zullen veel mensen overgaan tot onderhandelen. De meesten van ons hebben al eens geprobeerd te onderhandelen.
Kinderen leren van jongs af aan dat boos worden op mama als ze 'nee' zegt niet werkt, maar een andere aanpak proberen kan. Net als het kind dat tijd heeft om zijn woede te heroverwegen en het onderhandelingsproces met een ouder te beginnen, doen veel mensen met een terminale ziekte dat ook.
De meeste mensen die de onderhandelingsfase ingaan, doen dat met hun God. Ze kunnen ermee instemmen een goed leven te leiden, de behoeftigen te helpen, nooit meer te liegen, of een aantal "goede" dingen te doen als hun hogere macht hen alleen maar van hun ziekte zal genezen.
Andere mensen kunnen onderhandelen met artsen of met de ziekte zelf. Ze kunnen proberen om meer tijd te onderhandelen door dingen te zeggen als: "Als ik maar lang genoeg kan leven om mijn dochter te zien trouwen ..." of "Kon ik maar nog een keer op mijn motor rijden ..."
Onderhandelen is de fase waarin men zich vastklampt aan een irrationele hoop, zelfs als de feiten anders zeggen. Het kan openlijk worden uitgedrukt als paniek of manifesteren met een innerlijke dialoog of gebed dat anderen niet zien.
De impliciete terugkeergunst is dat ze niets meer zouden vragen als hun wens maar werd ingewilligd. Mensen die deze fase ingaan, leren snel dat onderhandelen niet werkt en gaan onvermijdelijk verder, meestal naar de depressiefase.
Depressie
Als duidelijk wordt dat de terminale ziekte er is, ervaren veel mensen een depressie. De toegenomen last van operaties, behandelingen en lichamelijke ziektesymptomen maken het bijvoorbeeld moeilijk voor sommige mensen om boos te blijven of een stoïcijnse glimlach te forceren. Depressie kan op zijn beurt binnensluipen.
Kübler-Ross legt uit dat er in deze fase echt twee soorten depressies zijn. De eerste depressie, die ze 'reactieve depressie' noemde, treedt op als een reactie op huidige en vroegere verliezen.
Een vrouw bij wie baarmoederhalskanker is vastgesteld, kan bijvoorbeeld eerst haar baarmoeder verliezen door een operatie en haar haar door chemotherapie. Haar man wordt zonder hulp achtergelaten om voor hun drie kinderen te zorgen, terwijl ze ziek is en de kinderen naar een familielid buiten de stad moet sturen.
Omdat kankerbehandeling zo duur was, kunnen deze vrouw en haar echtgenoot hun hypotheek niet betalen en moeten ze hun huis verkopen. De vrouw voelt een diep gevoel van verlies bij elk van deze gebeurtenissen en glijdt af in een depressie.
Het tweede type depressie wordt "voorbereidende depressie" genoemd. Dit is de fase waarin men te maken heeft met het naderende toekomstige verlies van alles en iedereen van wie ze houden. De meeste mensen zullen deze tijd van verdriet in stille gedachten doorbrengen terwijl ze zich voorbereiden op zo'n volledig verlies.
Depressie wordt beschouwd als het stadium zonder welke acceptatie onwaarschijnlijk is. Met dat gezegd zijnde, kan men veel verschillende verliezen voelen tijdens dezelfde gebeurtenis. Het kan enige tijd duren om die gevoelens uit de wereld te helpen, gedurende welke een persoon in en uit een depressie kan terugveren.
Aanvaarding
Het stadium van acceptatie is waar de meeste mensen zouden willen zijn als ze sterven. Het is een fase van vreedzame oplossing dat de dood zal plaatsvinden en stille verwachting van zijn komst. Als een persoon het geluk heeft dit stadium te bereiken, is de dood vaak erg vredig.
Mensen die acceptatie bereiken, hebben zichzelf doorgaans toestemming gegeven om verdriet, spijt, woede en depressie te uiten. Door dit te doen, zijn ze in staat hun emoties te verwerken en in het reine te komen met een 'nieuwe realiteit'.
Ze hebben misschien tijd gehad om het goed te maken en afscheid te nemen van dierbaren. De persoon heeft ook tijd gehad om te treuren over het verlies van zoveel belangrijke mensen en dingen die zo veel voor hen betekenen.
Sommige mensen die laat in hun ziekte worden gediagnosticeerd en geen tijd hebben om deze belangrijke fasen te doorlopen, zullen misschien nooit echte acceptatie ervaren. Anderen die niet verder kunnen komen van een ander stadium - de man die boos blijft op de wereld tot aan zijn dood bijvoorbeeld - zullen misschien ook nooit de vrede van acceptatie ervaren.
Voor de gelukkige die tot acceptatie komt, wordt de laatste fase voor de dood vaak doorgebracht in stille contemplatie terwijl ze zich naar binnen keren om zich voor te bereiden op hun laatste vertrek.
.jpg)
.jpg)
