Wat is dopamine?

Dopamine is een van de bekendere chemische stoffen in de hersenen, met veel aandacht voor zijn rol als 'gelukkige' chemische stof of met betrekking tot verslaving. Het heeft echter tal van belangrijke rollen en speelt een grote rol bij tal van medische aandoeningen, waaronder verslaving, schizofrenie en de ziekte van Parkinson.

Terwijl onderzoekers meer hebben ontdekt over hersenchemie en -functie in het algemeen, en over hoe specifieke chemicaliën werken, is hun begrip van deze belangrijke chemische stof met grote sprongen gegroeid. Dat betekent dat de diagnose en behandeling van dopamine-gerelateerde aandoeningen steeds beter worden.

Wat is dopamine?

Chemische stoffen in de hersenen zoals dopamine worden neurotransmitters genoemd. Het woord beschrijft hun functie - ze brengen chemische boodschappen over tussen neuronen (hersenen en zenuwcellen). Buiten je hersenen is dopamine een hormoon.

Elke neurotransmitter heeft verschillende functies en heeft invloed op meerdere hersengebieden. Ze hebben verschillende banen in verschillende regio's. In de bewegingscentra van de hersenen bijvoorbeeld, houdt dopamine zich bezig met beweging. In de leergebieden gaat het echter om aandacht.

Om berichten door je zenuwstelsel te sturen, 'bindt' een neurotransmitter zich aan een receptor die er speciaal voor is gemaakt. Het is alsof een sleutel in een slot glijdt. Dopamine kan alleen interageren met neuronen die dopamine-receptoren hebben.

Wanneer de functie van een neurotransmitter is aangetast, leidt dit tot symptomen die verband houden met zijn normale rollen. Dit wordt ontregeling van neurotransmitters genoemd.

U kunt horen of lezen over 'lage niveaus' of 'hoge niveaus' van dopamine en andere neurotransmitters, maar in veel gevallen weten experts niet zeker of de symptomen worden veroorzaakt door:

• Abnormale niveaus, alsof de hersenen te veel of te weinig produceren
• Abnormale receptorgevoeligheid, wat betekent dat de 'sloten' op neuronen niet goed reageren op dopamine als 'sleutel'
• Te weinig receptoren, wat betekent dat dopamine kan interageren met minder neuronen
• Te veel receptoren, wat betekent dat dopamine kan interageren met meer neuronen

Volgens een studie die in 2020 werd gepubliceerd, lijken de gebieden van de hersenen die het meest worden beïnvloed door dopamine de motorische cortex en de insulaire cortex (ook wel de insula genoemd) te zijn, maar deze heeft een wijdverbreide invloed.

De motorische cortex houdt zich bezig met beweging. De insulaire cortex is belangrijk voor homeostase, en dat is hoe uw lichaam een ​​juiste temperatuur handhaaft, signaleert dat u honger heeft, de hartslag en ademhaling reguleert en over het algemeen ervoor zorgt dat alles binnen de juiste parameters blijft verlopen.

Verwantschap met noradrenaline

Dopamine heeft een nauwe relatie met de neurotransmitter noradrenaline. Je lichaam maakt noradrenaline aan uit dopamine, ze lijken te binden aan enkele van dezelfde receptoren en ze werken samen om vele functies uit te voeren. Onderzoek suggereert dat ze zelfs kunnen worden geproduceerd door en worden vrijgegeven uit enkele van dezelfde cellen.

Wat Dopamine doet

Aangenomen wordt dat dopamine een rol speelt bij veel belangrijke functies in uw lichaam, voornamelijk die welke te maken hebben met mentale functies, emotionele reacties en fysieke reacties.

Deze omvatten:

• Gedragingen met betrekking tot motivatie, straf en beloning
• Cognitieve functies met betrekking tot aandacht, leren en werkend (korte-termijn) geheugen
• Vrijwillige beweging
• Pijnverwerking
• Slapen en dromen
• Stemmingsregulatie

Hoewel het in de volksmond bekend staat als de chemische stof die je gelukkig maakt, doet het dit eigenlijk alleen op manieren die beloning en motivatie vereisen.

Als je bijvoorbeeld je favoriete ijsje proeft, krijg je een dopamine boost en word je er blij van, wat je motiveert om nog een keer te proeven. Zelfs anticiperen op een beloning kan de hoeveelheid dopamine-activiteit in uw hersenen verhogen.

Laag dopamine

Symptomen van een lage dopamine-activiteit kunnen van invloed zijn op veel aspecten van uw gezondheid en leven. Ze variëren afhankelijk van het gebied van de hersenen waar dopamine- of dopamine-activiteit ontbreekt.

Symptomen van onvoldoende dopamine-activiteit zijn onder meer:

• Stijve spieren die stijf en pijnlijk aanvoelen
• Tremors
• Spierkrampen of spasmen
• Verminderde balans en coördinatie
• Een karakteristiek gangpatroon (looppatroon), vaak met kleine, schuifelende passen
• Vermindering van de fijne motoriek (zoals een potlood vasthouden of een naald inrijgen)
• Constipatie
• Problemen met eten en slikken
• Cognitieve stoornis ("hersenmist")
• Moeilijkheden met het concentreren van de aandacht
• Vermoeidheid
• Gebrek aan energie
• Langzame beweging of spraak
• Stemmingswisselingen
• Lage zin in seks

Als u meerdere van deze symptomen samen heeft ervaren, heeft u zich misschien niet eens gerealiseerd dat ze allemaal gerelateerd kunnen zijn. Zorg ervoor dat u al uw symptomen naar uw arts brengt, zodat u de juiste diagnose en behandeling kunt krijgen.

Hoge dopamine

Hoge niveaus van dopamine en overmatige dopamine-activiteit in de hersenen kunnen slopend zijn, maar sommige symptomen kunnen als een voordeel worden beschouwd, vooral als het gaat om leren.

Hoge dopamine-activiteit is gekoppeld aan:

• Ongerustheid
• Overtollige energie of manie
• Verhoogde gevoelens van stress
• Verbeterde focus en leervermogen
• Hoge zin in seks
• Slapeloosheid
• Agressie
• Hallucinaties

Overleg met uw arts als u een van deze symptomen ervaart, vooral als u enkele van de ernstigere symptomen heeft, zoals hallucinaties en agressie.

Academische doping

De invloed van dopamine op het leren heeft ertoe geleid dat sommige middelbare scholieren en studenten dopamine-stimulerende medicijnen slikken in de hoop het beter te doen bij tests. Deze praktijk isnietaanbevolen door artsen vanwege de vele potentieel gevaarlijke bijwerkingen.

Gerelateerde aandoeningen

Een breed scala aan medische aandoeningen komt voort uit problemen met dopamine. Sommige worden als psychologisch beschouwd, terwijl andere als fysiologisch worden geclassificeerd en weer andere als mogelijk een combinatie van beide. Ongeacht hoe de aandoening is gecategoriseerd, het gaat om zeer reële afwijkingen in de hersenfunctie.

Dopamine-gerelateerde psychische aandoeningen zijn onder meer:

• Verslaving
• Schizofrenie
• Depressie
• Bipolaire stoornis
• Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit
• Obsessief-compulsieve stoornis
• Vreetbui syndroom

Bewegingsstoornissen waarbij dopamine betrokken is, zijn onder meer:

• Ziekte van Parkinson
• De ziekte van Huntington
• Rusteloze benen syndroom

Sommige aandoeningen die zijn geclassificeerd als centrale gevoeligheidssyndromen omvatten ontregeling van dopamine, waaronder:

• Fibromyalgie
• Chronisch vermoeidheidssyndroom

Verslaving

De rol van dopamine bij beloning en motivatie is een belangrijk aspect van verslaving. Of het nu gaat om drugs, eten, gokken, winkelen of seks, het krijgen van je 'fix' geeft je hersenen het goede gevoel dat dopamine creëert. Je hersenen kunnen daar in een ongezonde mate naar hunkeren, waardoor je de motivatie krijgt om het gedrag te herhalen dat leidt tot het vrijkomen van dopamine.

Verslaving aan technologie en sociale media

Er is veel media-aandacht besteed aan het idee dat technologie - vooral smartphones en sociale media - veel mensen verslaafd maakt. Dit is een controversieel onderwerp, maar sommige experts zeggen dat het een reële bedreiging is.

Het kan zijn dat de constante beloningen van sociale media (bijv. 'Likes' of 'shares' krijgen) dezelfde cyclus van dopamine-afgifte en motivatie veroorzaken om het gedrag te herhalen dat tot verslaving leidt.

In 2019 heeft deJournal of Behavioral Addictionspubliceerde een studie die parallellen aantoonde tussen mensen met overmatig gebruik van sociale media en mensen met middelenmisbruik en gedragsverslavingen.

Hulp bij verslaving

Als u of een geliefde worstelt met middelengebruik of verslaving, neem dan contact op met de National Hulplijn van de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelingsfaciliteiten in uw omgeving.

Zie onze nationale hulplijndatabase voor meer bronnen voor geestelijke gezondheidszorg.

Andere psychische aandoeningen / gedragsstoornissen

Verschillende mentale en gedragsstoornissen worden in verband gebracht met ontregeling van dopamine.

Schizofrenie

Dopamine speelt een rol bij de psychiatrische stoornis schizofrenie. Andere neurotransmitters, waaronder GABA en glutamaat, kunnen ook belangrijk zijn.

Oudere antipsychotica werken door de werking van dopamine in de hersenen te blokkeren, en het feit dat ze vaak de symptomen van schizofrenie verlichten, is een sterk bewijs dat dopamine een boosdoener is. Sommige nieuwere antipsychotica verlichten echter ook de symptomen van schizofrenie zonder dopamine te beïnvloeden.

Primaire symptomen van schizofrenie zijn onder meer:

• Psychose (een veranderde perceptie van de werkelijkheid)
• Wanen
• Hallucinaties
• Ongeorganiseerde spraak en gedrag

Depressieve stoornis (klinische depressie)

Dopamine met een lage activiteit is in verband gebracht met enkele symptomen van ernstige depressie, waaronder gebrek aan interesse en motivatie. Aangenomen wordt dat de neurotransmitters serotonine en norepinefrine ook betrokken zijn bij klinische depressie, en antidepressiva richten zich meestal eerder op deze twee neurotransmitters. dan dopamine.

Bipolaire stoornis

Zowel hoge als lage dopamine-activiteit wordt verondersteld betrokken te zijn bij een bipolaire stoornis, wat een mogelijke verklaring biedt voor de twee fasen van de ziekte: manisch (extreem hoog) en depressief (extreem laag).

Overtollige dopaminereceptoren en een hyperactief beloningsprocesnetwerk kunnen ten grondslag liggen aan de manische fase van de aandoening. Ondertussen kunnen verlagingen van de niveaus van een stof die dopamine-transporter wordt genoemd, bijdragen aan een lagere dopaminefunctie en depressie. Het algemene probleem kan zijn met dopamine-regulering, niet alleen met pieken of dalen.

Soms worden bepaalde symptomen van een bipolaire stoornis behandeld met antipsychotica, die de dopamine-activiteit verminderen.

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)

ADHD omvat problemen met aandacht, werkgeheugen, impulsiviteit en hyperactief gedrag. Aangenomen wordt dat het een lage dopamine-activiteit betreft, mogelijk als gevolg van bepaalde genetische mutaties die van invloed zijn op dopamine.

ADHD wordt vaak behandeld met stimulerende of antidepressiva waarvan wordt aangenomen dat ze de dopamineproductie in de hersenen verhogen of meer dopamine beschikbaar maken voor neuronen door bepaalde processen te vertragen.

Obsessief-compulsieve stoornis (OCS)

Aangenomen wordt dat dopamine, samen met serotonine en glutamaat, wordt ontregeld bij de angststoornis OCS. Bij OCS ontwikkelen mensen obsessies (opdringerige gedachten of beelden die aanzienlijk emotioneel leed veroorzaken) en dwanghandelingen (gedragingen die iemand onderneemt om de verontrustende obsessies te verminderen).

OCS kan een gedempte dopaminereceptoractiviteit omvatten, en ook een verhoogde dopamine-activiteit in sommige delen van de hersenen De meeste medicamenteuze behandelingen van OCS omvatten antidepressiva, die de serotoninefunctie veranderen, maar niet dopamine.

Eetbuistoornis (BED)

BED houdt in dat je heel snel terugkeert naar grote hoeveelheden voedsel, vergezeld gaat van gevoelens van controleverlies en ervaringen van schaamte, angst of schuldgevoel. Dopamine-ontregeling is gesuggereerd als een mogelijke biologische verklaring voor deze aandoening omdat het impulscontrole en de beloningscentra van de hersenen omvat.

Bepaalde medicijnen die de dopaminefunctie kunnen beïnvloeden, worden soms gebruikt om BED te behandelen.

Bewegingsstoornissen

De rol van dopamine in de motorische cortex van de hersenen is cruciaal voor uw spieren om soepele, gecontroleerde bewegingen te maken. Ontoereikende dopamine-activiteit op dit gebied houdt verband met verschillende aandoeningen.

Ziekte van Parkinson

Bij de ziekte van Parkinson degenereren de neuronen die dopamine aanmaken, wat leidt tot een chronisch tekort aan dopamine.

De resulterende symptomen zijn onder meer:

• Tremors
• Stijfheid
• Moeilijkheden met lopen
• Evenwichtsproblemen
• Spraak- en slikproblemen
• Verminderde gezichtsuitdrukkingen

Parkinson is een progressieve ziekte die na verloop van tijd erger wordt. Het wordt voornamelijk behandeld door medicijnen die in het lichaam worden omgezet in dopamine, het dopaminegehalte verhogen of de effecten van dopamine nabootsen.

De ziekte van Huntington

De ziekte van Huntington is een progressieve genetische ziekte die zowel motorische als niet-motorische symptomen omvat. Het wordt veroorzaakt door de verslechtering van een hersengebied genaamd het corpus striatum, dat een belangrijk onderdeel is van de motorische en beloningssystemen.

Symptomen van Huntington zijn onder meer:

• Oncontroleerbare bewegingen
• Cognitieve problemen
• Slechte coördinatie
• Stemmingswisselingen
• Problemen met praten en slikken

Laat in de ziekte kunnen mensen hun vermogen om te lopen en te praten volledig verliezen. Bij Huntington kunnen symptomen optreden die worden gezien bij psychiatrische stoornissen die verband houden met overmatige dopamine-activiteit, waaronder psychose, agressie en impulsiviteit. Deze symptomen worden soms behandeld met atypische antipsychotica.

Restless Leg Syndrome (RLS)

RLS is een bewegingsstoornis waarbij vreemde gewaarwordingen en onvrijwillige beenschokken optreden terwijl u slaapt of wanneer u zich in een ontspannen toestand bevindt. De bewegingen kunnen ervoor zorgen dat u niet genoeg diepe slaap krijgt en u slaapgebrek achterlaat, zelfs na wat normaal gesproken voldoende tijd in bed zou zijn.

Bij mensen met RLS hebben enkele hersengebieden een tekort aan ijzer. Bovendien zijn er ook abnormale niveaus van dopamine in de hersenen opgemerkt. De relatie tussen laag ijzergehalte en hoog dopamine is nog niet bekend, en onderzoekers begrijpen ook niet waarom deze factoren de symptomen van RLS veroorzaken.

Sommige onderzoeken wijzen er echter op dat genetica en hormoonafwijkingen ook een rol kunnen spelen.Veel van de medicijnen die worden gebruikt om RLS te behandelen, worden ook gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Parkinson.

Centrale gevoeligheidssyndromen

Centraal gevoeligheidssyndroom is een overkoepelende term voor een verwante groep aandoeningen waarbij sprake is van overgevoeligheid van het centrale zenuwstelsel, waaronder ontregeling van dopamine en andere neurotransmitters kan vallen. Deze omstandigheden veroorzaken abnormale reacties op stimuli.

Fibromyalgie

Fibromyalgie kan overgevoeligheid voor pijnsignalen, licht, geluid, geuren, temperatuur en soms bepaalde voedingsmiddelen met zich meebrengen. Onderzoek suggereert een verband met een lage dopamine-activiteit.

Symptomen van fibromyalgie die mogelijk verband houden met dopamine-deficiëntie zijn onder meer:

• Spiertrekkingen
• Cognitieve disfunctie
• Rusteloze benen syndroom
• Slaapproblemen
• Ongerustheid
• Depressie
• Stemmingswisselingen
• Slikproblemen

Fibromyalgie wordt doorgaans niet behandeld met medicijnen die dopamine rechtstreeks beïnvloeden, omdat de behandeling zich meer richt op serotonine en noradrenaline.

Myalgische encefalomyelitis (ME / cvs)

ME werd vroeger chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) genoemd, en de afkortingen worden vaak gecombineerd als ME / CVS of CVS / ME.

Het is een neuro-inflammatoire aandoening waarbij sprake is van een lage activiteit van dopamine, serotonine en noradrenaline. Het kenmerkt zich door intense vermoeidheid en extreme gevoeligheid voor inspanning en omgevingsfactoren (bijv. Geluid, hitte, chemicaliën).

Symptomen van ME / cvs die mogelijk verband houden met een lage dopamine-activiteit zijn onder meer:

• Cognitieve disfunctie
• Slaapproblemen
• Ongerustheid
• Depressie
• Stemmingswisselingen

Net als bij fibromyalgie is de behandeling van ME / CVS vaak gericht op andere neurotransmitters dan dopamine. Het ADHD-medicijn methylfenidaat wordt echter soms off-label voorgeschreven voor deze ziekte en het verhoogt het dopaminegehalte.

Medicijnen die dopamine beïnvloeden

Er worden verschillende klassen medicijnen gebruikt om aandoeningen te behandelen waarbij sprake is van ontregeling van dopamine.

Dopamine-agonisten

Dopamine-agonisten verhogen de dopamine-niveaus of -functie en worden gebruikt om de ziekte van Parkinson en RLS te behandelen.

Voorbeelden zijn:

• Mirapex (pramipexol)
• Requip (ropinirol)
• Neupro (rotigotine-pleister)

Typische antipsychotica

Typische antipsychotica verlagen de dopamine-activiteit in de hersenen door een belangrijke dopaminereceptor te blokkeren. Ze worden gebruikt om schizofrenie en bipolaire stoornis te behandelen.

Voorbeelden zijn:

• Thorazine (chloorpromazine)
• Navane (thiothixeen)
• Haldol (haloperidol)

Atypische antipsychotica

Atypische antipsychotica zijn nieuwere geneesmiddelen die de dopamine-activiteit op dezelfde manier verlagen als typische antipsychotica en ook serotonine beïnvloeden. Ze behandelen dezelfde aandoeningen als de oudere typicals, maar met minder bijwerkingen.

Voorbeelden zijn:

• Abilify (aripiprazol)
• Seroquel (quetiapine)
• Clozaril (clozapine)