Hoe werken vaccins precies?

Vaccins worden gecrediteerd voor het elimineren van ooit gevreesde infectieziekten zoals pokken, difterie en polio en worden beschouwd als een van de grootste prestaties op het gebied van de volksgezondheid in de moderne geschiedenis.

Vaccins trainen uw immuunsysteem om specifieke ziekteverwekkende organismen (bekend als pathogenen), waaronder virussen en bacteriën, te herkennen en te bestrijden. Ze laten dan geheugencellen achter die een verdediging kunnen aanzetten als de ziekteverwekker terugkeert.

Door de eigen immuunafweer van het lichaam aan te passen, bieden vaccins bescherming tegen vele infectieziekten, door ze volledig te blokkeren of de ernst van hun symptomen te verminderen.

Hoe het immuunsysteem werkt

Het immuunsysteem van het lichaam heeft verschillende verdedigingslinies om te helpen beschermen tegen ziekten en infecties te bestrijden. Ze zijn grofweg onderverdeeld in twee delen:

Aangeboren immuniteit

Dit is het deel van het immuunsysteem waarmee u wordt geboren. Het aangeboren immuunsysteem biedt het lichaam zijn frontlinie-verdediging tegen ziekten en is gemaakt van cellen die onmiddellijk worden geactiveerd zodra een ziekteverwekker verschijnt. De cellen herkennen geen specifieke ziekteverwekkers; ze "weten" gewoon dat een ziekteverwekker er niet zou moeten zijn en vallen aan.

Het afweersysteem omvat witte bloedcellen die bekend staan ​​als macrofagen (macro-betekent "groot" en-faagbetekent "eter") en dendritische cellen (dendri-wat "boom" betekent vanwege hun takachtige extensies).

Vooral dendritische cellen zijn verantwoordelijk voor het aanbieden van de ziekteverwekker aan het immuunsysteem om de volgende fase van de verdediging op gang te brengen.

Adaptieve immuniteit

Ook bekend als verworven immuniteit, reageert het adaptieve immuunsysteem op pathogenen die door de verdedigers in de frontlinie worden gevangen. Eenmaal gepresenteerd met de ziekteverwekker, produceert het immuunsysteem ziektespecifieke eiwitten (antilichamen genoemd) die de ziekteverwekker aanvallen of andere cellen (inclusief B-cel- of T-cellymfocyten) rekruteren voor de verdediging van het lichaam.

Antilichamen zijn "geprogrammeerd" om op het oppervlak van de aanvaller gebaseerde specifieke eiwitten, bekend als antigenen, te herkennen. Deze antigenen dienen om het ene pathogeentype van het andere te onderscheiden.

Zodra de infectie onder controle is, laat het immuunsysteem B-cellen en T-cellen in het geheugen achter om als wachters te fungeren tegen toekomstige aanvallen. Sommige hiervan zijn langdurig, terwijl andere na verloop van tijd afnemen en hun geheugen beginnen te verliezen.

Hoe vaccinatie werkt

Door het lichaam op natuurlijke wijze bloot te stellen aan alledaagse ziekteverwekkers, kan het lichaam geleidelijk een robuuste verdediging tegen een groot aantal ziekten opbouwen. Als alternatief kan een lichaam door vaccinatie tegen ziekte worden geïmmuniseerd.

Vaccinatie omvat de introductie van een stof die het lichaam herkent als de ziekteverwekker, waardoor preventief een ziektespecifieke reactie wordt geactiveerd. In wezen "bedriegt" het vaccin het lichaam door te denken dat het wordt aangevallen, hoewel de stof (vaccin) geen ziekte veroorzaakt.

Het vaccin kan betrekking hebben op een dode of verzwakte vorm van de ziekteverwekker, een deel van de ziekteverwekker of een stof die door de ziekteverwekker wordt geproduceerd.

Nieuwere technologieën hebben de creatie van nieuwe vaccins mogelijk gemaakt waarbij geen enkel deel van de ziekteverwekker zelf betrokken is, maar die in plaats daarvan genetische codering aan cellen leveren, die hen "instructies" geven over hoe ze een antigeen kunnen bouwen om een ​​immuunrespons op te wekken. Deze nieuwe technologie werd gebruikt om de Moderna- en Pfizer-vaccins te maken die worden gebruikt om COVID-19 te bestrijden.

Er zijn ook therapeutische vaccins die worden toegediendnaeen ziekte of infectie die het immuunsysteem activeert om de ziekte of infectie te helpen bestrijden. Deze zijn meestal ontworpen om virale infecties, zoals hondsdolheid en hepatitis B, te bestrijden, hoewel er ook nieuwe therapeutische vaccins zijn ontwikkeld om kankers zoals prostaatkanker, invasieve blaaskanker en oncolytisch melanoom te bestrijden.

Soorten vaccins

Hoewel de doelstellingen van alle vaccinaties hetzelfde zijn - een antigeenspecifieke immuunrespons opwekken - werken niet alle vaccins op dezelfde manier. Er zijn momenteel vijf brede categorieën vaccins in gebruik en talrijke subcategorieën, elk met verschillende antigene triggers en toedieningssystemen (vectoren).

Levende verzwakte vaccins

Levende verzwakte vaccins gebruiken een heel, levend virus of bacterie die verzwakt (verzwakt) is om het onschadelijk te maken voor mensen met een gezond immuunsysteem.

Eenmaal in het lichaam geïntroduceerd, zullen het verzwakte virus of de verzwakte bacteriën een immuunrespons veroorzaken die het dichtst bij die van een natuurlijke infectie ligt. Hierdoor zijn levende verzwakte vaccins doorgaans duurzamer (langduriger) dan veel andere soorten vaccins.

Levende verzwakte vaccins kunnen ziekten voorkomen zoals:

• Influenza (alleen neusspray-griepvaccin)
• Mazelen
• Bof
• Rotavirus
• Rubella (Duitse mazelen)
• Varicella (waterpokken)
• Varicella-zoster (gordelroos)
• Gele koorts

Ondanks de werkzaamheid van levende verzwakte vaccins, worden mensen met een gecompromitteerd immuunsysteem over het algemeen van hun gebruik afgeweken. Dit zijn onder meer ontvangers van orgaantransplantaties en mensen met hiv.

Geïnactiveerde vaccins

Geïnactiveerde vaccins, ook wel bekend als volledig gedode vaccins, gebruiken hele virussen die dood zijn. Hoewel het virus zich niet kan vermenigvuldigen, zal het lichaam het toch als schadelijk beschouwen en een antigeen-specifieke reactie lanceren.

Geïnactiveerde vaccins worden gebruikt om de volgende ziekten te voorkomen:

• Hepatitis A
• Influenza (met name griepprikken)
• Polio
• Rabiës

Subunit vaccins

Subunit-vaccins gebruiken slechts een stukje van de kiem of een beetje eiwit om een ​​immuunrespons op te wekken. Omdat ze niet het hele virus of de hele bacterie gebruiken, komen bijwerkingen niet zo vaak voor als bij levende of geïnactiveerde vaccins. Met dat gezegd, zijn meestal meerdere doses nodig om het vaccin effectief te laten zijn.

Deze omvatten ook geconjugeerde vaccins waarin het antigene fragment is gehecht aan een suikermolecuul, een polysaccharide genaamd.

Ziekten die worden voorkomen door subeenheidvaccins zijn onder meer:

• Hepatitis B
• Haemophilus influenzae type b (Hib)
• Humaan papillomavirus (HPV)
• Kinkhoest (kinkhoest)
• Pneumokokkenziekte
• Meningokokkenziekte

Toxoïde vaccins

Soms is het niet de bacterie of het virus waartegen je bescherming nodig hebt, maar eerder een gif dat de ziekteverwekker produceert wanneer het zich in het lichaam bevindt. Toxoïde vaccins gebruiken een verzwakte versie van het toxine - een toxoïde genaamd - om het lichaam te helpen deze stoffen te leren herkennen en af ​​te weren voordat ze schade aanrichten.

Toxoïde vaccins waarvoor een vergunning is verleend, zijn onder meer vaccins die voorkomen:

• Difterie
• Tetanus (kaakkaak)

mRNA-vaccins

Nieuwere mRNA-vaccins hebben betrekking op een enkelstrengsmolecuul genaamd boodschapper-RNA (mRNA) dat genetische codering aan cellen afgeeft. In de codering staan ​​instructies voor het "bouwen" van een ziektespecifiek antigeen, een spike-eiwit genaamd.

Het mRNA is ingekapseld in een omhulsel van vetlipiden. Zodra de codering is geleverd, wordt het mRNA vernietigd door de cel.

Er zijn twee mRNA-vaccins goedgekeurd voor gebruik in 2020 om COVID-19 te bestrijden:

• Moderna COVID-19-vaccin (nucleoside-gemodificeerd)
• Pfizer-BioNTech COVID-19-vaccin (tozinameran)

Vóór de COVID-19 waren er geen mRNA-vaccins met een vergunning voor gebruik bij mensen.

Vaccinveiligheid

Ondanks beweringen en mythes die het tegendeel beweren, werkt vaccinatie, op enkele uitzonderingen na, uiterst veilig. Tijdens het ontwikkelingsproces zijn er meerdere tests die vaccins moeten doorstaan ​​voordat ze ooit bij uw plaatselijke apotheek komen.

Voordat fabrikanten een vergunning krijgen van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA), ondergaan fabrikanten streng gecontroleerde fasen van klinisch onderzoek om na te gaan of hun kandidaat-vaccin effectief en veilig is. Dit duurt doorgaans jaren en er zijn maar liefst 15.000 proefdeelnemers bij betrokken.

Nadat het vaccin is goedgekeurd, wordt het onderzoek beoordeeld door de Adviescommissie voor immunisatiepraktijken (ACIP) - een panel van volksgezondheids- en medische deskundigen dat wordt gecoördineerd door de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) - om te bepalen of het gepast is om aan te bevelen het vaccin en tot welke groepen.

Zelfs nadat het vaccin is goedgekeurd, zal het worden gecontroleerd op veiligheid en werkzaamheid, zodat ACIP zijn aanbevelingen indien nodig kan aanpassen. Er zijn drie meldingssystemen die worden gebruikt om ongewenste vaccinreacties op te sporen en de melding naar ACIP te sturen:

• Meldsysteem voor ongewenste voorvallen van vaccins (VAERS)
• Vaccin Safety Datalink (VSD)
• Clinical Immunization Safety Assessment (CISA) Netwerk

Kudde-immuniteit

Vaccinatie kan u als individu beschermen, maar de voordelen - en het uiteindelijke succes - zijn gemeenschappelijk. Hoe meer mensen binnen een gemeenschap zijn ingeënt tegen een infectieziekte, des te minder mensen vatbaar zijn voor de ziekte en zullen deze waarschijnlijk verspreiden.

Als er voldoende vaccinaties worden gegeven, kan de gemeenschap als geheel worden beschermd tegen de ziekte, zelfs degenen die niet zijn geïnfecteerd. Dit wordt kudde-immuniteit genoemd.

Het "omslagpunt" varieert van infectie tot infectie, maar over het algemeen moet de overgrote meerderheid van de mensen worden gevaccineerd om immuniteit van de kudde te ontwikkelen.

Met COVID-19 suggereren vroege studies dat ongeveer 70% of meer van de bevolking moet worden gevaccineerd om de immuniteit van de kudde te ontwikkelen.

De immuniteit van de kudde is wat volksgezondheidsfunctionarissen ertoe bracht ziekten zoals pokken uit te roeien die vroeger miljoenen mensen doodden. Toch is kudde-immuniteit geen vaste voorwaarde. Als de vaccinaanbevelingen niet worden nageleefd, kan een ziekte opnieuw de kop opsteken en zich opnieuw over de bevolking verspreiden.

Dit is gezien bij mazelen, een ziekte die in 2000 in de Verenigde Staten als uitgeroeid werd verklaard, maar een comeback aan het maken is vanwege de afname van de vaccinatiegraad bij kinderen.

Bijdragen aan de dalingen zijn ongegronde claims van schade door voorstanders van anti-vaccinatie ("anti-vaxxers"), die lang hebben beweerd dat vaccins niet alleen ineffectief zijn (of gemaakt zijn door profiteurs uit het bedrijfsleven), maar ook aandoeningen zoals autisme kunnen veroorzaken.

Een woord van Verywell

Het grootste deel van het klinische bewijs heeft aangetoond dat de voordelen van vaccinatie ruimschoots opwegen tegen de mogelijke risico's.

Toch is het belangrijk om uw arts te informeren als u zwanger bent, immuungecompromitteerd bent en in het verleden een bijwerking op een vaccin heeft gehad. In sommige gevallen kan nog steeds een vaccin worden gegeven, maar in andere gevallen moet het vaccin worden vervangen of vermeden.

Vaccins Discussiegids voor artsen

Download onze afdrukbare gids voor uw volgende doktersafspraak om u te helpen de juiste vragen te stellen.

Stuur naar uzelf of een geliefde.

Deze Doctor Discussion Guide is verzonden naar {{form.email}}.

Er is een fout opgetreden. Probeer het alstublieft opnieuw.