Androgeenongevoeligheid is een overkoepelende term voor een aantal genetische aandoeningen waarbij het lichaam niet goed reageert op testosteron en andere androgenen. Er zijn meerdere oorzaken van androgeenongevoeligheidssyndromen (AIS). Deze aandoeningen kunnen echter grofweg worden onderverdeeld in partiële androgeenongevoeligheidssyndromen (PAIS) en complete androgeenongevoeligheidssyndromen (CAIS). Bij gedeeltelijke androgeenongevoeligheid heeft het lichaam een beperkte gevoeligheid voor androgenen. Met volledige androgeenongevoeligheid kan het lichaam helemaal niet op androgenen reageren. Er zijn ook milde androgeenongevoeligheidssyndromen (MAIS).
Astrakan-afbeeldingen / Getty-afbeeldingenAndrogeenongevoeligheidssyndromen vallen onder de bredere categorie van stoornissen van seksuele ontwikkeling of verschillen in seksuele ontwikkeling - DSD's. Deze aandoeningen worden ook wel intersekse genoemd. Hoewel die term uit de gratie is geraakt, is intersekse voor sommige mensen gemakkelijker te begrijpen. Mensen met DSD's hebben fysieke kenmerken die tussen mannen en vrouwen liggen.
Androgeenongevoeligheidssyndromen zijn DSD's omdat androgeenongevoeligheid de seksuele ontwikkeling van het lichaam beïnvloedt. Mensen wordt over het algemeen geleerd dat geslacht wordt bepaald door chromosomen - of mensen hebben mannelijke XY-chromosomen of vrouwelijke XX-chromosomen. Het is echter niet zo eenvoudig. Seks wordt niet alleen bepaald door de aanwezigheid van bepaalde geslachtschromosomen, maar ook door hun functie. Het wordt ook bepaald door hoe het lichaam reageert op die geslachtshormonen. Een persoon kan bijvoorbeeld worden geboren met XY-chromosomen, maar een vrouw zijn. Hoe komt dat? Als iemand een volledig androgeenongevoeligheidssyndroom heeft.
Geslachtshormonen zijn ook bekend als steroïde hormonen en omvatten oestrogeen en testosteron. De masculiniserende groep van steroïde hormonen staat bekend als androgenen (andro- is het Griekse voorvoegsel voor mannelijk). Deze categorie bestaat uit testosteron, dihydrotestosteron (DHT), androsteendion en dehydroepiandrosteron (DHEA). Als iemand androgeenongevoeligheid heeft, reageert hij minder op de signalen van mannelijkheid.
Androgeenongevoeligheid is een relatief zeldzame ziekte. Aangenomen wordt dat het ongeveer 13 op de 100.000 individuen treft. Volledige ongevoeligheid voor androgeen treft één op de 20.000 tot 64.000 pasgeboren mannen. De prevalentie van gedeeltelijke androgeenongevoeligheid is niet bekend.
Symptomen
Historisch gezien stond het androgeenongevoeligheidssyndroom bekend alstesticulair feminisatiesyndroomDit komt omdat het vaak niet werd ontdekt totdat ogenschijnlijk normale vrouwtjes geen menarche ondergingen. Toen zulke meisjes niet menstrueerden, ontdekte men dat sommigen van hen teelballen hadden in plaats van eierstokken. Pas later werd ontdekt dat androgeenongevoeligheid werd veroorzaakt door mutaties in het androgeenreceptorgen.
De symptomen van androgeenongevoeligheid zijn afhankelijk van het type. Personen met volledige androgeenongevoeligheid zijn XY-vrouwen. Omdat hun lichaam totaal niet reageert op testosteron, worden ze geboren met normaal ogende vrouwelijke genitaliën. Als zodanig kan volledige androgeenongevoeligheid pas in de puberteit worden gediagnosticeerd. Wanneer deze meisjes de puberteit bereiken, menstrueren ze niet. Dit komt omdat ze geen baarmoeder hebben. Ze hebben ook geen schaamhaar of okselhaar, omdat de groei van dit haar wordt gecontroleerd door testosteron. Ze kunnen groter zijn dan andere meisjes, maar hebben over het algemeen een normale borstontwikkeling. Omdat ze geen baarmoeder hebben, zijn ze onvruchtbaar.
De symptomen van gedeeltelijke androgeenongevoeligheid zijn variabeler. Bij de geboorte kunnen individuen geslachtsdelen hebben die bijna volledig vrouwelijk tot bijna normaal mannelijk lijken. Ze kunnen ook ergens tussenin verschijnen. Symptomen van PAIS bij personen die op het moment van de geboorte als mannen worden gekenmerkt, zijn onder meer:
- Micropenis
- Hypospadie: een urethrale opening halverwege de penis in plaats van aan het uiteinde. Dit is een veel voorkomende geboorteafwijking, die één op de 150 tot 300 mannelijke geboorten treft.
- Cryptorchisme: waarbij de testikels weinig of geen kiemcellen hebben. Personen met cryptorchisme zijn vatbaarder voor testiskankers.
- Borstgroei tijdens de puberteit
Personen met PAIS die bij de geboorte als vrouwtjes worden gekenmerkt, kunnen een vergrote clitoris hebben die groeit tijdens de puberteit. Ze kunnen ook gefuseerde schaamlippen ervaren in de puberteit. Om dit te begrijpen, helpt het te weten dat de schaamlippen en het scrotum homologe structuren zijn. Dit betekent dat ze afkomstig zijn uit hetzelfde weefsel. Ze ontwikkelen zich echter anders, afhankelijk van de blootstelling aan hormonen. De penis en clitoris zijn ook homologe structuren.
Mannen met milde androgeenongevoeligheid ontwikkelen zich vaak normaal in de kindertijd en adolescentie. Ze kunnen echter last krijgen van gynaecomastie - borstgroei bij mannen. Ze kunnen ook een verminderde vruchtbaarheid hebben.
Oorzaken
Androgeenongevoeligheid wordt veroorzaakt door mutaties in het androgeenreceptorgen. Als zodanig is het een erfelijke aandoening die in families voorkomt als een X-gebonden eigenschap. Dat betekent dat het voorkomt op het X-chromosoom en de moederlijn volgt. Tot op heden zijn er meer dan duizend mutaties geïdentificeerd.
Diagnose
De eerste diagnose van androgeenongevoeligheid is meestal vanwege symptomen. Vaak wordt volledige androgeenongevoeligheid pas in de puberteit gediagnosticeerd. Gebrek aan menstruatiebloed in combinatie met een normale borstgroei en een gebrek aan schaamhaar en okselhaar zouden artsen moeten doen vermoeden van CAIS. Gebrek aan menstruatiebloed kan ook de trigger zijn voor artsen om op een echografie of ander onderzoek vast te stellen dat een jonge vrouw geen baarmoeder heeft.
Gedeeltelijke androgeenongevoeligheid kan veel eerder worden gediagnosticeerd. Als de geslachtsdelen bij de geboorte duidelijk dubbelzinnig zijn, kunnen er een aantal tests worden uitgevoerd. Deze omvatten een karyotype of een telling van de chromosomen. Hormoonspiegels kunnen ook worden getest. Bij volwassen mannen kan een sperma-analyse worden uitgevoerd.
Bij de geboorte zijn de niveaus van testosteron en luteïniserend hormoon (LH) meestal iets hoger dan die voor normale mannen, voor personen met zowel CAIS als PAIS. Tijdens de puberteit zijn de testosteron- en LH-waarden meestal normaal of licht verhoogd voor personen met PAIS. Personen met CAIS zullen echter zeer hoge niveaus hebben. Dit komt omdat de hormoonproductie wordt gecontroleerd door negatieve terugkoppelingslussen. Bij personen met CAIS is er geen feedbackmechanisme.
Andere tests kunnen biopsie van de geslachtsklieren omvatten. Bij alle personen met androgeenongevoeligheid zullen ze testikels hebben in plaats van eierstokken. Het is ook mogelijk om te zoeken naar mutaties in de androgeenreceptorgenen. Hoewel dit een redelijk betrouwbare marker is voor CAIS, is dit niet voor PAIS. Tot op heden is slechts een fractie van de mutaties geïdentificeerd die PAIS veroorzaken.
Behandeling
Personen met volledige androgeenongevoeligheid hebben meestal geen behandeling nodig voorafgaand aan de puberteit. De uitzondering is als hun teelballen ongemak veroorzaken of als ze in de buikwand voelbaar zijn. Na de puberteit worden de teelballen meestal verwijderd. Dit vermindert het risico dat jonge vrouwen op volwassen leeftijd zaadbalkanker krijgen. Vrouwen hebben misschien ook wat psychologische ondersteuning nodig rond hun identiteit. Bovendien moeten sommigen mogelijk dilatatie ondergaan om de vaginale diepte te vergroten, vergelijkbaar met MRKH.
Behandeling voor gedeeltelijke androgeenongevoeligheid is variabeler. Historisch gezien werden personen met dubbelzinnige genitaliën onderworpen aan genitale operaties. Deze operaties waren meestal bedoeld om de geslachtsdelen vrouwelijker te laten lijken. Ze hadden echter permanente effecten op het vermogen van individuen om seksuele bevrediging te ervaren. Daarom worden deze operaties niet langer als standaard gebruikt.
Voor personen die bij de geboorte vrouwelijk lijken, is de behandeling voor PAIS dezelfde als voor CAIS. De testikels kunnen echter vóór de puberteit worden verwijderd om vergroting van de clitoris en fusie van de schaamlippen te voorkomen. Personen met een penis worden over het algemeen toegewezen en behouden een mannelijke geslachtsidentiteit. Dit is waarschijnlijk, althans gedeeltelijk, omdat geslachtsontwikkeling in de hersenen ook reageert op androgenen. Maar ook bij deze personen worden de geslachtsklieren meestal in de late adolescentie verwijderd, vanwege een verhoogd risico op kanker.
Personen met AIS kunnen ook hormoonvervangende therapie krijgen, meestal in de vorm van oestrogeen. Dit komt omdat geslachtshormonen een rol spelen op tal van gezondheidsgebieden, waaronder de gezondheid van de botten. Personen met PAIS kunnen voldoende botontwikkeling hebben met hun testiculaire testosteron.
Omgaan
Personen met androgeenongevoeligheid hebben over het algemeen goede lichamelijke resultaten. Ongevoeligheid voor androgenen kan echter in verband worden gebracht met psychosociale problemen. Jongeren met de diagnose androgeenongevoeligheid kunnen vragen hebben over hun geslacht en seksuele identiteit. Ze hebben misschien ondersteuning nodig om te begrijpen dat seks en geslacht niet zo eenvoudig zijn als op school werd geleerd.
Bovendien kan het voor elk individu moeilijk zijn om met onvruchtbaarheid om te gaan. Voor sommige mensen kan het verwoestend zijn om te leren dat ze nooit biologische kinderen zullen krijgen. Ze kunnen hun vrouwelijkheid en / of mannelijkheid in twijfel trekken. Ze vragen zich misschien ook af of ze ooit een succesvolle relatie kunnen hebben. Als zodanig kan het nuttig zijn om steun te zoeken bij anderen met vergelijkbare aandoeningen of bij anderen die te maken hebben met permanente onvruchtbaarheid. Er zijn een aantal steungroepen beschikbaar in het hele land, zowel online als persoonlijk.
Een woord van Verywell
Misschien wel het belangrijkste dat u moet weten over het androgeenongevoeligheidssyndroom, is dat een diagnose geen noodgeval is. Als u of uw kind de diagnose AIS heeft, hoeft u op dit moment niets te doen. U kunt de tijd nemen om uw eigen onderzoek te doen en uw eigen beslissingen te nemen. Mensen met androgeenongevoeligheid zijn over het algemeen niet meer of minder gezond dan wie dan ook - ze zijn gewoon een beetje anders.
