Fibromyalgie, de oogzenuw en neurodegeneratie

Zijn de ogen het venster naar wat er mis gaat met de hersenen bij fibromyalgie? Onderzoek gepubliceerd in 2015 en 2016 suggereert dat dit misschien zo is.

Algemeen wordt aangenomen dat fibromyalgie een aandoening is van het centrale zenuwstelsel, waaronder de hersenen en het ruggenmerg. Het omvat ook de lichtgevoelige delen van onze ogen en de structuren die onze hersenen helpen om te interpreteren wat we zien.

De belangrijkste van deze structuren is de oogzenuw, die lijkt op een kabel die uit veel kleinere vezels bestaat. Onder hen is een laag zenuwen die de retina zenuwvezellaag (RNFL) wordt genoemd.

Die zenuwvezels zijn van bijzonder belang voor onderzoekers vanwege ander recent werk dat een disfunctie van de dunne zenuwvezels aan het licht heeft gebracht. Het suggereert dat bij mensen met fibromyalgie, dunne vezel neuropathie (zenuwbeschadiging) verantwoordelijk kan zijn voor ten minste een deel van de pijn.

In twee onderzoeken hebben Spaanse onderzoekers ook aanwijzingen gevonden voor neuropathie in de kleine vezels van het oog.

Bloedstroomproblemen

In de studie die in 2015 werd gepubliceerd, keken onderzoekers naar de bloedstroom naar de oogzenuw en de RNFL. De bloedstroom, ook wel perfusie genoemd, wordt verondersteld onregelmatig te zijn in verschillende delen van de hersenen van mensen met fibromyalgie.

Onderzoekers onderzochten en namen foto's van de ogen van 118 mensen met deze aandoening plus 76 gezonde mensen in de controlegroep.

De foto's zijn vervolgens geanalyseerd met speciale software. De onderzoekers concludeerden dat de fibromyalgie-ogen inderdaad lage abnormaal lage perfusiesnelheden vertoonden, ook in een specifieke sector van de RNFL.

Optische zenuw dunner

De studie die in 2016 werd gepubliceerd, bouwde voort op dat onderzoek, waarbij veel van dezelfde onderzoekers betrokken waren. Deze keer omvatten ze 116 mensen met fibromyalgie en 144 in de controlegroep.

Ze vonden:

• Een significante afname van de RNFL bij fibromyalgie in vergelijking met controles
• Grotere RNFL-dunner bij mensen met ernstige fibromyalgie dan bij mensen met een milder geval
• Grotere RNFL-uitdunning in subgroepen zonder depressie in vergelijking met die met depressie

Neurodegeneratie

Tot nu toe werd fibromyalgie als niet-neurodegeneratief beschouwd, wat betekent dat er geen biologische structuren werden beschadigd of vernietigd, zoals bekend is bij andere neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose of de ziekte van Alzheimer.

Dit onderzoek suggereert echter dat fibromyalgie in feite enige neurodegeneratie in structuren in het centrale zenuwstelsel met zich meebrengt.

Dit, in combinatie met eerder onderzoek naar beschadiging van de dunne zenuwvezels in de huid, zou kunnen betekenen dat de degeneratie niet beperkt blijft tot het centrale zenuwstelsel, maar zich kan uitstrekken tot het perifere zenuwstelsel, waaronder de zenuwen in de ledematen, handen en voeten.

De relatie tussen fibromyalgie, de oogzenuw en neurodegeneratie

Fibromyalgie heeft artsen altijd voor problemen gezorgd. We hebben pijn, maar geen duidelijke oorzaak. Als dit onderzoek klopt, wat we pas weten als het is gerepliceerd, kan dit betekenen dat onze pijn uit een zeer begrijpelijke bron komt. Neuropathische pijn wordt immers al lang herkend. Plots maakt het onze "mysterieuze" pijn helemaal niet mysterieus.

Aan de andere kant opent het nieuwe deuren voor ondervraging. Als we zenuwen hebben beschadigd, waarom dan? Wat veroorzaakt de schade?

Mogelijke kandidaten zijn auto-immuniteit, waarbij het immuunsysteem in de war raakt en de zenuwen aanvalt alsof het bacteriën of virussen zijn, en problemen met hoe het lichaam stoffen gebruikt die de zenuwen laten groeien of onderhouden.

Onderzoekers hebben lang gespeculeerd over mogelijke auto-immuniteit bij fibromyalgie, maar tot nu toe hebben we geen solide bewijs dat erop wijst. Nu onderzoekers daadwerkelijke schade hebben ontdekt, kunnen ze beter inzicht krijgen in waar ze naar auto-immuunactiviteit kunnen zoeken. Ze kunnen mogelijk ook tekorten of inefficiënties opsporen in de manier waarop zenuwen worden onderhouden.

Als het om diagnostische tests gaat, is het te vroeg om te zeggen of afwijkingen in het oog kunnen leiden tot een objectievere test dan we momenteel hebben. Als dat zo is, zou het een grote vooruitgang zijn in de manier waarop fibromyalgie wordt gedetecteerd.

Omdat het dunner worden in ernstigere gevallen erger was, zou het een marker kunnen zijn voor artsen om zowel behandelingen als progressie te volgen.

Het is ook mogelijk dat deze ontdekkingen kunnen leiden tot gerichte behandelingen.

We zullen de volledige impact van dit onderzoek voorlopig niet weten, aangezien elke vooruitgang in diagnostiek en behandelingen zou moeten komen nadat verder onderzoek deze bevindingen ofwel bevestigt of tegenspreekt.