Het reukepitheel is vliezig weefsel dat zich in de neusholte bevindt. Het meet bij volwassenen ongeveer 3 centimeter (cm) in het vierkant. Het bevat olfactorische receptorcellen en is betrokken bij geur.
Olfactorische aandoeningen kunnen variëren van een milde vermindering van de reuk tot volledig verlies van reuk. Een verlies van reuk kan duiden op een milde ziekte of verwonding of op iets ernstigers. Een afname van het reukvermogen kan een vroege aanwijzing zijn voor de ziekte van Parkinson en Alzheimer.
Olfactorische disfunctie wordt ook geassocieerd met enkele psychiatrische aandoeningen, zoals schizofrenie, stemmings- en angststoornissen. Ook geurverlies is een belangrijk symptoom van COVID-19.
JGI / Jamie Grill / Getty-afbeeldingen
Anatomie
Het reukepitheel ligt op het dak van de neusholte. Bij volwassenen bevindt het zich ongeveer 7 cm achter de neusgaten. Het maakt deel uit van het neustussenschot en de superieure neusschelpen.
Drie celtypen vormen het reukepitheel: basaal, ondersteunend en olfactorisch. Olfactorische receptorcellen hebben haarachtige extensions die cilia worden genoemd.
Vroeger dacht men dat het reukepitheel zich singulier ontwikkelde uit de olfactorische placode. Meer recente studies naar de embryonale oorsprong hebben echter aangetoond dat het ook ontstaat uit neurale cellen.
Anatomische variaties
Het neusepitheel kan worden aangetast door aangeboren (aanwezig bij de geboorte) aandoeningen. Het Kallmann-syndroom is een genetische aandoening waarbij de hypothalamus en de reukneuronen zich niet volledig ontwikkelen. Dit kan leiden tot anosmie (het niet kunnen ruiken).
Normosmisch idiopathisch hypogonadotroop hypogonadisme (nIHH) omvat gevallen waarin alleen het hormoontekort aanwezig is. In die gevallen blijft het reukvermogen van een persoon bestaan. De belangrijkste symptomen van het Kallmann-syndroom zijn een vertraagde puberteit en een verminderd reukvermogen.
Ciliopathieën zijn een andere genetische aandoening die de geur kan verminderen. Bij ciliopathie is de vorming van trilharen verminderd. Wanneer trilharen afwezig of misvormd zijn in de reukneuronen, kan geurdetectie niet plaatsvinden.
Functie
Het reukepitheel maakt deel uit van het olfactorische sensorische systeem, wiens rol het is om geursensaties door te geven aan de hersenen. Het doet dit door geuren op te vangen die over de trilharen gaan en vervolgens de informatie over die geuren naar de reukbol te sturen.
De bulbus olfactorius bevindt zich aan de voorkant van de hersenen. Nadat de bulbus olfactorius informatie heeft ontvangen van de cellen in de neusholte, verwerkt deze de informatie en geeft deze door aan andere delen van de hersenen.
Bijbehorende voorwaarden
Het reukepitheel kan worden beschadigd en tot geurverlies leiden. Schade wordt meestal veroorzaakt door giftige dampen, lichamelijk trauma, verstopping van de neusholte, tumoren in de hersenen, allergieën of infecties. Olfactorische aandoeningen kunnen tijdelijk zijn, maar in sommige gevallen zijn ze permanent.
Het verlies van geur is een spectrum, variërend van een vervorming (dysomie) tot verminderd (hyposmie) tot volledig verlies van geur (anosmie). Verlies van geur is niet ongebruikelijk bij mensen met traumatisch hersenletsel. Uit een onderzoek bleek dat 15-35% van degenen met traumatisch hersenletsel reukverlies leed.
Omdat geur en smaak zo nauw met elkaar verbonden zijn, draagt het verlies van geur vaak bij aan het verlies van smaak. Er zijn enkele risico's aan het niet kunnen ruiken, zoals het niet kunnen ruiken van iets dat brandt. Een gebrek aan geur kan bijdragen aan stemmingsstoornissen zoals angst en depressie.
Presbyosmie is een leeftijdsgebonden geurverlies. Volgens een onderzoek heeft tot 39% van de 80-plussers een olfactorische stoornis. Presbyosmie treedt geleidelijk op en is niet te voorkomen. Het kan te maken hebben met verlies van zenuwuiteinden en slijm dat wordt geproduceerd naarmate mensen ouder worden. Medicatiegebruik en neurologische aandoeningen kunnen ook bijdragen aan leeftijdsgebonden reukverlies.
Kanker van de neusholte is zeldzaam. Plaveiselcelkanker is de meest voorkomende oorzaak van neus- en paranasale kankers, gevolgd door adenocarcinoom.
Symptomen van neuskanker kunnen een loopneus, verstopte neus en een gevoel van volheid of gevoeligheid in de neus zijn. Latere stadia kunnen neusbloedingen, gezichts- en tandpijn en oogproblemen omvatten.
Vroege symptomen van sommige neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson en de ziekte van Alzheimer, zijn onder meer een verminderd reukvermogen. Sommige psychiatrische aandoeningen, zoals schizofrenie, stemmingsstoornissen en angststoornissen, worden ook in verband gebracht met olfactorische disfunctie. Verlies van geur is een van de belangrijkste symptomen van COVID-19.
Tests
Testen op het Kallmann-syndroom kan bloedtesten omvatten om de hormoonspiegels te controleren. Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) van het hoofd en de neus kan worden uitgevoerd om anatomische afwijkingen van de neus, hypothalamus en hypofyse te controleren. Moleculair genetisch testen kan ook worden gedaan om genmutaties te identificeren.
Behandeling voor het Kallmann-syndroom en nIHH omvat meestal hormoonvervangende therapie. Medicatie om de botten te versterken kan ook worden gebruikt, omdat de afwezigheid van puberteitshormonen deze kan verzwakken.
Nieuwe vorderingen in DNA-testen kunnen de diagnose van ciliopathie mogelijk maken. Met behulp van RNA-sequentieanalyse kan RT-PCR van het RNA worden gebruikt om ciliopathie te diagnosticeren. Ciliopathie wordt als ongeneeslijk beschouwd; recentere vorderingen in gentherapie kunnen er echter toe leiden dat er in de toekomst mogelijk behandelingsopties beschikbaar zijn.
Uw arts kan bepaalde scans bestellen om reukverlies vast te stellen, zoals computertomografie (CT-scan), MRI of een röntgenfoto. Nasale endoscopie kan worden gebruikt om in uw neus te kijken. Een test die bekend staat als de geuridentificatietest van de Universiteit van Pennsylvania kan worden uitgevoerd om te beoordelen in welke mate uw geur wordt beïnvloed.
De behandeling van anosmie, dysomie en hyposmie zal afhangen van wat wordt verondersteld te hebben bijgedragen aan de olfactorische disfunctie. Uw arts kan bij allergieën decongestiva, antihistaminica of neussprays voorschrijven. Als een infectie de oorzaak is, kunnen antibiotica in orde zijn.
Het is bekend dat roken het reukvermogen aantast, dus stoppen met roken kan ook helpen. Als er een verstopping in de neusholte is, kan uw arts het chirurgisch verwijderen van een poliep of tumor bespreken.
Neuskanker wordt gediagnosticeerd door een oor-, neus- en keelarts of KNO-arts. Uw arts zal de tumor eerst goed moeten bekijken. Ze kunnen dit doen door middel van bepaalde tests, zoals een nasale endoscopie, CT-scan, MRI, röntgenstraling of positronemissietomografie (PET-scan).
Om definitief te bepalen of de tumor kwaadaardig (kankerachtig) of goedaardig (niet-kankerachtig) is, zal uw arts een biopsie van de tumor nemen. Behandelingsopties voor neuskanker omvatten chirurgie, chemotherapie, bestralingstherapie, gerichte therapie en palliatieve zorg.
