Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen en een steeds veranderend zelfbeeld en gedrag. Mensen met deze psychische stoornis vertonen vaak impulsief en risicovol gedrag en onstabiele relaties. Mensen met een borderline-stoornis kunnen angst, depressie en woede ervaren die van een paar uur tot een paar dagen aanhouden, maar ook angst voor verlating, gevoelens van leegte en zelfbeschadigend gedrag. Symptomen treden meestal op tijdens de tienerjaren, hoewel eerdere symptomen in de kindertijd kunnen worden opgemerkt.
BPS wordt sterk geassocieerd met een geschiedenis van kindertrauma en een familiegeschiedenis van psychische aandoeningen en middelenmisbruik, en PTSS. Recent onderzoek toont aan dat borderline-stoornis mannen en vrouwen in gelijke mate treft, maar het wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd als PTSS of depressie bij mannen.
De prevalentie van borderline persoonlijkheidsstoornis is 1,6% in de algemene bevolking, met een lifetime prevalentie van 5,9%.
Chinnapong / Getty-afbeeldingen
Tekenen en symptomen
Een kenmerk van borderline persoonlijkheidsstoornis is emotionele en relationele instabiliteit. Symptomen van BPD zijn onder meer:
- Angst voor verlating
- Instabiele en intensieve relaties met snelle veranderingen
- Identiteitsstoornis
- Impulsiviteit zoals veel geld uitgeven, onveilige seks en middelenmisbruik
- Terugkerend suïcidaal gedrag, dreiging met zelfmoord of zelfbeschadigend gedrag
- Emotionele instabiliteit
- Gevoelens van leegte
- Ongepaste woede, ongecontroleerde agressie
- Stressafhankelijke paranoïde ideevorming of dissociatieve symptomen
Een diagnose van BPS is gebaseerd op de aanwezigheid van ten minste vijf van deze symptomen.
Als u zelfmoordgedachten heeft, neem dan contact op met de National Suicide Prevention Lifeline op 1-800-273-8255 voor ondersteuning en hulp van een getrainde counselor. Bel 911 als u of een geliefde in direct gevaar verkeert.
Zie onze nationale hulplijndatabase voor meer bronnen voor geestelijke gezondheidszorg.
Emotionele kenmerken
Ondanks de associatie met intense en zeer veranderlijke stemmingen, wordt borderline persoonlijkheidsstoornis niet alleen bepaald door emoties, maar eerder door de manier waarop die emoties worden ervaren.
Affectieve instabiliteit, een kernkenmerk van BPS, verwijst naar de neiging om snelle en intense stemmingswisselingen te ervaren die moeilijk onder controle te houden zijn, en manifesteert zich met extreme en vaak buitensporige reacties en een langzame terugkeer naar de emotionele basislijn. Mensen met een borderline-stoornis 'voelen' zich extreem intens - of het nu positieve of negatieve emoties zijn.
Het komt vaak voor dat mensen met een borderline-stoornis zich suïcidaal voelen van wanhoop en een paar uur later redelijk positief. Sommige mensen voelen zich 's ochtends beter en sommigen' s avonds.
Mensen met een borderline-stoornis zijn ook vatbaar voor dysforie (een algemeen onbehagen of onvrede met het leven) en depressie. Hun gedachten hebben de neiging om naar binnen te keren (internalisatie), wat betekent dat ze hun ware en volledige gevoelens voor anderen reserveren in een poging hun symptomen te bagatelliseren of hun pijn en verdriet voor anderen te verbergen.
Interpersoonlijke relaties
De instabiliteit van interpersoonlijke relaties bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis wordt toegeschreven aan hun overgevoeligheid voor afwijzing en extreme verlatingsangst. Deze negatieve gevoelens kunnen een persoon met een borderline-stoornis ertoe aanzetten zich extreem te gedragen om verlating te voorkomen, waaronder:
- Voortdurend een persoon sms'en of bellen
- Opeens iemand midden in de nacht bellen
- Zich fysiek aan die persoon vastklampen en weigeren om los te laten
- Bedreigingen uiten om uzelf schade te berokkenen of te doden als iemand u ooit verlaat
Als alternatief kan angst voor verlating een persoon met een borderline-stoornis ertoe aanzetten om preventief de communicatie met anderen af te breken in afwachting van verlating.
Mensen met een borderline-stoornis vertonen ook onzekerheid, ambivalentie en vermijdend gedrag in relaties. Ze kunnen het gevoel hebben dat anderen hen verstikken of beheersen, waardoor ze zich emotioneel terugtrekken uit een relatie of zo handelen dat anderen weggaan. Dit resulteert vaak in een haat-liefdeverhouding met anderen.
Veel mensen met een borderline-stoornis lijken ook vast te zitten aan een zeer rigide 'zwart-wit'-kijk op relaties. Ofwel een relatie is perfect en een persoon is geweldig, of de relatie is gedoemd en een persoon is verschrikkelijk.Ze lijken geen grijze gebieden te kunnen tolereren.
Borderline persoonlijkheidsstoornis kan worden onderscheiden van alledaagse worstelingen met intimiteit door het steeds veranderende identiteitsgevoel dat vaak voorkomt bij deze aandoening, waardoor relaties onder druk komen te staan wanneer de persoon probeert een idee te krijgen van wie ze zijn via de mensen van wie ze houden. Het is een feit dat u zich geen zorgen hoeft te maken.
Gedragingen
Het gedrag van mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan worden omschreven als buitensporig, impulsief en zelfbeschadigend. Deze omvatten:
- Onveilige seks met meerdere partners
- Roekeloze uitgaven
- Gokken
- Eetbuien
- Roekeloos rijden
Dit gedrag heeft vaak verwoestende gevolgen. Onderzoekers ontdekten dat dit gedrag kan worden veroorzaakt door emotionele stress. Impulsiviteit bij BPS is ook geconceptualiseerd als een gevolg van slecht functionerende emotieregulatiemechanismen. Een theorie stelt dat moeilijkheden bij emotieregulatie, als gevolg van tegenslagen in de kindertijd, leiden tot een toenemend gebruik van impulsieve coping-strategieën die negatieve emoties helpen temperen en daarom is impulsiviteit voornamelijk een reactie op stress.
Cognitie en zelfkennis
De extreme veranderlijkheid van emoties kan het moeilijk maken voor iemand met een borderline-stoornis om zich te concentreren. Dit accentueert nog meer gevoelens van 'uit de hand lopen', wat op zijn beurt kan leiden tot dissociëren om negatieve gedachten en emoties buiten te sluiten.
Dissociatie verwijst naar het gevoel afgesneden of losgekoppeld te zijn van jezelf (depersonalisatie) en de omgeving (derealisatie). In deze toestand wordt een persoon verwijderd van of neemt hij afstand van gevoelens, gedachten en herinneringen. Deze ervaring voedt het onstabiele gevoel van eigenwaarde en verbondenheid dat kenmerkend is voor borderline persoonlijkheidsstoornis.
Het kan een paar uur tot dagen tot weken duren. Hoe langer het duurt, hoe groter het risico dat het iemands vermogen om in het dagelijks leven te functioneren ernstig belemmert.
Zelfbeschadiging en zelfmoord
BPS wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op zelfbeschadiging en zelfmoord. Er wordt geschat dat tot 10% van de bps-patiënten door zelfmoord zal overlijden, en dat bps-patiënten gemiddeld drie levenslange zelfmoordpogingen hebben, meestal door een overdosis. Patiënten rapporteren hun motivatie als een wens om te ontsnappen. na stressvolle levensgebeurtenissen zoals uiteenvallen of baanverlies.
Zelfbeschadiging, of niet-suïcidale zelfverwonding, omvat meestal snijden. Het wordt gebruikt als een middel om overweldigende emoties om te leiden of los te laten die ernstige interne problemen veroorzaken. Onderzoek suggereert dat snijden emotionele spanning verlicht, maar weerspiegelt niet de wens om te sterven.
Andere persoonlijkheidsstoornissen
Borderline persoonlijkheidsstoornis deelt veel symptomen met andere stoornissen, met name een aanhoudend gedragspatroon en ervaringen die het functioneren belemmeren en leed veroorzaken, maar er zijn ook belangrijke verschillen.
Verschillen in symptomen tussen BPS en andere persoonlijkheidsstoornissen zijn onder meer:
- Antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP): Hoewel BPS bestaat uit extreme emoties, stemmingswisselingen en een waargenomen of feitelijk onvermogen om emoties te reguleren, bestaat ASP uit minder emoties, een onvermogen om bezorgdheid of empathie te tonen, en charmant gedrag gericht op het domineren van anderen. Mensen met een borderline-stoornis hebben ook de neiging om een negatief zelfbeeld te hebben dat niet aanwezig is bij ASP.
- Bipolaire stoornis type 1: Hoewel BPS manisch en depressief gedrag kan omvatten, vertonen mensen met bipolaire type 1 echte cycli tussen uitersten die ook hallucinaties en wanen kunnen omvatten. Slaappatronen zijn ook opvallend verschillend, waarbij mensen die een bipolaire manische episode ervaren, een verminderde behoefte aan slaap melden en zelfs dagenlang wakker kunnen zijn zonder vermoeidheid te melden. Slaappatronen bij BPS worden doorgaans minder beïnvloed door de stoornis.
- Histrionische persoonlijkheidsstoornis: hoewel de overlap in symptomen ervoor kan zorgen dat deze twee stoornissen bijna niet van elkaar te onderscheiden zijn, is het verschil dat de diepte en intensiteit van emoties doorgaans ernstiger zijn bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis.
- Depressieve stoornis (MDD): hoewel MDD samen met BPS kan voorkomen, is het ook een aparte stoornis die zich onderscheidt doordat het goed reageert op antidepressiva (in tegenstelling tot BPS). Behandeling van depressie leidt niet tot remissie van BPS-symptomen.
- Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD): mensen met NPD hebben een gunstig zelfbeeld, in de overtuiging dat ze superieur, speciaal of uniek zijn, terwijl mensen met een borderline-stoornis een overwegend negatief zelfbeeld hebben.
- Premenstruele dysfore stoornis (PMDD): dit is een aandoening die wordt gekenmerkt door depressieve, angstige en prikkelbare stemmingen die optreden in de week of twee weken vóór de menstruatie. Hoewel is aangetoond dat de symptomen van BPS toenemen tijdens de premenstruele fase, is dit niet de enige tijd dat ze presenteren.
- Schizofrenie met paranoia: hoewel mensen met een borderline-stoornis paranoïde gedachten kunnen hebben, is hun frequentie veel minder dan die van mensen met schizofrenie met paranoia. Schizofrenie wordt ook in verband gebracht met ernstigere cognitieve stoornissen dan BPS.
Een woord van Verywell
Hoewel de symptomen van een borderline persoonlijkheidsstoornis verontrustend en invaliderend kunnen zijn, is dit een psychische aandoening met een hoge mate van remissie. Behandeling voor deze aandoening is niet alleen beschikbaar, maar is ook buitengewoon effectief. In feite neemt de mate van remissie toe met elk volgend jaar van psychotherapiebehandeling bij mensen met een borderline-stoornis.Dit betekent dat het op koers blijven een effectieve manier is om de algemene symptomen te verminderen en het normale functioneren te herstellen.
