Schizofrenie is een chronische psychotische aandoening die van invloed is op hoe iemand denkt, voelt en zich gedraagt. Paranoia is een van de meest voorkomende symptomen bij mensen met de diagnose schizofrenie. Volgens sommige onderzoeken lijdt bijna 50% van de mensen die hulp zoeken voor een psychotische stoornis aan paranoia.
Jonathan Knowles / Getty Images
Niet iedereen bij wie schizofrenie wordt vastgesteld, zal echter paranoia als symptoom hebben. Mensen met schizofrenie kunnen een aantal symptomen ervaren en niet iedereen zal dezelfde symptomen ervaren.
Je hebt misschien gehoord van "paranoïde schizofrenie", maar het wordt niet langer geclassificeerd als een subtype van schizofrenie. Dit komt omdat de American Psychiatric Association (APA) heeft vastgesteld dat het indelen van schizofrenie in verschillende subtypes niet nuttig was bij het diagnosticeren van de stoornis.
Symptomen en tekenen
De symptomen van schizofrenie beginnen zich meestal te ontwikkelen tijdens de jonge volwassenheid, tussen de late adolescentie, ongeveer 16 jaar oud en begin jaren 30. Het komt bij mannen meestal iets eerder tevoorschijn dan bij vrouwen. Wereldwijd wordt geschat dat ongeveer 20 miljoen mensen met schizofrenie leven, ongeveer 0,25%.
Schizofrenie is een progressieve aandoening, wat betekent dat de symptomen zonder behandeling na verloop van tijd erger worden. Vroegtijdige diagnose en behandeling van schizofrenie vergroot de kans op succesvol herstel.
De symptomen van schizofrenie worden grofweg onderverdeeld in positieve symptomen, negatieve symptomen of cognitieve symptomen. Paranoia - ook wel paranoïde wanen genoemd - behoort tot de groep die positieve symptomen wordt genoemd.
Positieve symptomen
Deze symptomen - soms psychotische symptomen genoemd - worden gekenmerkt door veranderde waarnemingen, waaronder veranderingen in gezichtsvermogen, gehoor, reuk en smaak.
Ze worden niet positief genoemd omdat ze "goed" zijn, maar omdat ze de ontwikkeling zijn van symptomen die een persoon zonder schizofrenie niet zou ervaren.
Positieve symptomen zijn onder meer:
- Waanvoorstellingen: dit zijn vaste overtuigingen die niet worden ondersteund door objectieve feiten, waaronder paranoia, maar ook andere wanen, zoals de overtuiging dat de televisie, radio of internet berichten uitzenden waarop moet worden gereageerd.
- Hallucinaties: dit zijn ervaringen van dingen die niet echt zijn. Bijvoorbeeld dingen zien of horen, zoals stemmen, die er niet zijn.
- Ongeorganiseerde gedachten en spraak: dit zijn manieren van spreken die vreemd of onlogisch lijken.
Paranoia wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van vervolgingsopvattingen, zoals de overtuiging dat anderen erop uit zijn om ze te pakken te krijgen, en de perceptie dat ze gevaar lopen. Iemand met paranoïde waanvoorstellingen kan bang zijn dat anderen plannen hebben hen schade berokkenen of beheersen, of dat anderen hun gedachten kunnen lezen.
Paranoia wordt sterk geassocieerd met een laag zelfbeeld, hoge niveaus van depressie en angst, en de veronderstelling dat de oorzaken van negatieve gebeurtenissen alomtegenwoordig en aanhoudend zullen zijn.
Het wordt ook geassocieerd met verminderde cognitieve prestaties, waaronder de neiging om overhaaste conclusies te trekken, en moeite met het begrijpen van de mentale toestanden van anderen. Mensen met schizofrenie die paranoia ervaren, hebben bijvoorbeeld de neiging neutrale gezichtsuitdrukkingen onnauwkeurig als woede te beschouwen.
Schizofrenie wordt meestal gediagnosticeerd tijdens de eerste ernstige episode wanneer een persoon voor de eerste keer positieve symptomen vertoont, zoals paranoia, wanen en hallucinaties. Dit wordt ook wel een episode van psychose genoemd.
Negatieve symptomen
Deze symptomen worden gekenmerkt door sociale terugtrekking en moeite met normaal functioneren en het tonen van emoties. Ze worden negatief genoemd omdat ze verwijzen naar de afwezigheid van normale emotionele reacties of denkprocessen, niet omdat het "slechte" symptomen zijn.
Negatieve symptomen zijn doorgaans:
- Afgenomen interesse in of motivatie voor het aangaan van hechte relaties met anderen.
- Een verminderd vermogen om aangename emoties te ervaren
- Een vermindering van de expressie van emotie, inclusief het niet tonen van gezichtsuitdrukkingen, zoals glimlachen of fronsen of praten met een platte stem.
Cognitieve symptomen
Bijna alle patiënten met schizofrenie vertonen een aantal cognitieve gebreken, wat betekent dat ze uitdagingen ervaren in de manier waarop ze de wereld om hen heen denken en begrijpen. Iemand met cognitieve symptomen kan bijvoorbeeld moeite hebben met het verwerken van informatie of moeite hebben om op te letten.
Cognitieve symptomen worden niet op dezelfde manier gebruikt om schizofrenie te diagnosticeren als negatieve en positieve symptomen. Het zijn echter kernkenmerken van de aandoening en zijn doorgaans de eerste tekenen van schizofrenie, vaak voorafgaand aan het begin van de eerste ernstige episode.
Oorzaken
Het is niet precies bekend wat schizofrenie veroorzaakt, maar er zijn een aantal factoren in verband gebracht met het risico op het ontwikkelen van de aandoening. Deze omvatten:
- Genetica: schizofrenie kan in gezinnen voorkomen. Dit betekent niet dat als een lid van een familie schizofrenie heeft, anderen dat ook zullen doen.
- Milieu: factoren die het risico op schizofrenie kunnen verhogen, zijn onder meer leven in armoede, een stressvolle omgeving en blootstelling aan virussen of voedingsproblemen vóór de geboorte.
- Hersenstructuur en -functie: Men denkt dat verschillen in de manier waarop de hersenen zijn gestructureerd en hoe ze werken, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van schizofrenie.
Bepaalde factoren kunnen schizofrenie en de symptomen ervan, zoals paranoia, veroorzaken bij mensen die al risico lopen. Deze factoren veroorzaken geen schizofrenie, maar kunnen wel een ernstige episode uitlokken.
Psychologische stress door moeilijke ervaringen wordt beschouwd als een trigger voor schizofrenie. Deze ervaringen omvatten misbruik (fysiek, seksueel of emotioneel), rouwverwerking en het beëindigen van een serieuze relatie. Voor mensen met paranoïde wanen kan het betreden van drukke gebieden, zoals drukke straten, ook paranoïde gedachten oproepen.
Het is bekend dat bepaalde medicijnen, hoewel ze niet direct schizofrenie veroorzaken, het risico op het ontwikkelen van de aandoening of soortgelijke ziekten kunnen verhogen. Het is aangetoond dat geneesmiddelen, zoals cocaïne en amfetaminen, tot psychose leiden en een terugval kunnen veroorzaken bij degenen die herstellen van een eerdere episode.
Diagnose
Een diagnose van schizofrenie zal klinisch worden gesteld door een arts in de geestelijke gezondheidszorg met behulp van de "Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders" (DSM-5).
Volgens DSM-5 vereist een diagnose van schizofrenie dat twee of meer van de volgende symptomen gedurende een periode van een maand gedurende een aanzienlijk deel van de tijd worden vertoond. Ten minste één van de symptomen moet bij de eerste drie horen: waanvoorstellingen, hallucinaties of ongeorganiseerde spraak.
De symptomen zijn:
- Wanen
- Hallucinaties
- Ongeorganiseerde spraak (bijvoorbeeld als iemand vaak ontspoort uit zijn of haar gedachtegang of onsamenhangend is)
- Over het algemeen ongeorganiseerd of catatonisch gedrag
- Verminderde emotionele expressie of avolitie, ook wel negatieve symptomen genoemd
Naast het aanzienlijke deel van de tijd dat twee of meer symptomen aanwezig zijn gedurende een periode van een maand, moeten de symptomen ook minstens zes maanden aanhouden. De DSM-5 vereist ook dat er aanzienlijke problemen zijn met het functioneren op gebieden als zelfzorg, relaties en / of op het werk.
De diagnose schizofrenie wordt pas gesteld als is vastgesteld dat de symptomen niet worden veroorzaakt door de effecten van middelenmisbruik, medicatie of het gevolg zijn van een andere medische aandoening.
Behandeling
Er zijn effectieve behandelingen beschikbaar voor schizofrenie en een succesvolle behandeling zal op de lange termijn waarschijnlijk een combinatie zijn van verschillende benaderingen.
Omdat de exacte oorzaak van schizofrenie niet volledig wordt begrepen, zijn de huidige behandelingen gericht op het beheersen van de symptomen en het helpen bij het dagelijks leven. Behandelingen zijn onder meer:
- Antipsychotica: deze kunnen de intensiteit en frequentie van positieve symptomen helpen verminderen, waaronder paranoïde wanen.
- Psychosociale behandelingen: Behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), gedragsvaardigheidstraining en cognitieve herstelinterventies kunnen helpen bij het aanpakken van negatieve en cognitieve symptomen, die niet verbeteren met antipsychotische medicatie.
Het kan soms even duren om de juiste antipsychotische medicatie te vinden. Uw arts zal u helpen bij het vinden van de juiste antipsychotische medicatie en het juiste behandelplan voor u.
Antipsychotische medicatie kan bijwerkingen veroorzaken, dus neem contact op met uw arts als u bijwerkingen ervaart als gevolg van uw medicatie. Stop niet met het gebruik van antipsychotica zonder eerst met uw arts te overleggen.
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat interventies, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), gericht op factoren die paranoïde wanen kunnen verergeren, zoals een negatieve familiesfeer, dit symptoom mogelijk kunnen verbeteren.
Bepaalde factoren kunnen uw herstel negatief beïnvloeden. Deze omvatten stoornissen in het gebruik van middelen, zoals illegale drugs- of alcoholverslaving. Voor de getroffenen is een plan dat de behandeling van een verslavingsstoornis omvat belangrijk.
Als u of iemand van wie u houdt het risico loopt zichzelf te schaden of het risico loopt anderen schade toe te brengen, moet u onmiddellijk hulp krijgen. Bel 911 voor hulpdiensten of ga naar de dichtstbijzijnde eerste hulpafdeling.
Omgaan
Het ervaren van paranoïde wanen en leven met schizofrenie kan een grote uitdaging zijn en het kan moeilijk zijn om hulp te zoeken. Degenen die paranoïde wanen ervaren, denken misschien dat familieleden of vrienden hen pijn willen doen en vinden het daarom moeilijk om anderen te vertrouwen en relaties te onderhouden.
Onthoud dat met een uitgebreid behandelplan de symptomen, inclusief uitdagende zoals paranoia, kunnen worden beheerd.
Zelfzorg kan uw behandelplan ondersteunen en angst, depressie en vermoeidheid helpen verminderen. Dit kan u helpen een betere kwaliteit van leven te hebben en actiever en onafhankelijker te zijn.
Zelfzorg omvat:
- Gezond eten
- Regelmatig sporten
- Genoeg slaap krijgen
- Effectief omgaan met kleine ziekten en aandoeningen
Een geliefde steunen
Het kan moeilijk zijn om te weten hoe u een geliefde met schizofrenie die last heeft van paranoïde wanen, moet ondersteunen. Als uw geliefde dit symptoom ervaart, kan het beangstigend of verwarrend zijn en vindt u het misschien een uitdaging om hem of haar te helpen, vooral als hij denkt dat anderen hem pijn willen doen of zich zeer teruggetrokken voelt.
Het is belangrijk om te begrijpen dat schizofrenie een biologische ziekte is en dat een langetermijnbehandelingsplan essentieel is voor een succesvol herstel. Houd er rekening mee dat paranoïde waanideeën heel reëel zullen lijken voor degenen die ze ervaren.
U kunt uw geliefde steunen door hen aan te moedigen in behandeling te blijven, wat hen zou moeten helpen hun symptomen onder controle te houden en voldoende te herstellen om een gelukkig en gezond leven te leiden.
Educatieve programma's en steungroepen kunnen u helpen positieve symptomen zoals paranoia te begrijpen. Deze programma's kunnen uw vermogen om met de ziekte van uw naaste om te gaan, vergroten en uw vermogen om hen effectief te helpen, versterken.
Het National Institute of Mental Health heeft informatie over gezinsgerelateerde diensten.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
