Spondyloartropathie (soms spondyloartritis genoemd) verwijst naar een groep inflammatoire reumatische aandoeningen die spondylitis ankylopoetica en artritis psoriatica omvat. Het overheersende symptoom is gewrichtspijn en -ontsteking, die soms de wervelkolom aantast. In sommige gevallen kunnen deze ziekten systemisch worden en ontstekingen in de ogen, het maagdarmkanaal en de huid veroorzaken.
Spondyloarthropathieën zijn in verband gebracht met verschillende genen; sommige deskundigen zijn van mening dat een combinatie van genetische en omgevingsfactoren hun ontwikkeling kan stimuleren.
Heel goed / Jessica Olah
Symptomen en risicofactoren
De volgende zes aandoeningen worden geclassificeerd als spondyloarthropathieën. Elk heeft zijn eigen reeks symptomen en risicofactoren, hoewel er veel overlap is.
Spondylitis ankylopoetica
Spondylitis ankylopoetica is een type artritis dat voornamelijk wordt gekenmerkt door chronische ontsteking van de gewrichten en ligamenten van de wervelkolom, die pijn en stijfheid veroorzaakt. In ernstige gevallen kunnen wervels samensmelten (een aandoening die ankylose wordt genoemd), wat resulteert in een stijve en inflexibele wervelkolom. Een abnormale houding kan een gevolg zijn. Er kunnen andere gewrichten bij betrokken zijn, waaronder de heupen, knieën, enkels, nek of schouders. De ziekte kan ook systemische effecten hebben (die verschillende organen van het lichaam aantasten), waaronder koorts, vermoeidheid en oog- of darmontsteking. Hart- of longbetrokkenheid is zeldzaam maar mogelijk.
Spondylitis ankylopoetica treft mannen twee tot drie keer vaker dan vrouwen; het begin is meestal in de tienerjaren of in de twintig.
Een gen dat bekend staat als het HLA-B27-gen wordt verondersteld een risicofactor te zijn. Bepaalde populaties hebben meer kans om dit gen te hebben, waaronder inheemse Amerikaanse stammen in Canada en het westen van de Verenigde Staten, evenals Alaska en Siberische Yupik en Scandinavische Saami. Familieleden van degenen met het gen lopen ook een hoger risico dan degenen zonder het gen.
Psoriatische arthritis
Artritis psoriatica is een type artritis dat gepaard gaat met psoriasis (een huidaandoening die wordt gekenmerkt door rode, vlekkerige, verheven of schilferende plekken) en chronische gewrichtssymptomen. De symptomen van psoriasis en gewrichtsontsteking ontwikkelen zich vaak afzonderlijk. De meeste patiënten ontwikkelen symptomen van psoriasis vóór symptomen van artritis.
Artritis psoriatica ontwikkelt zich doorgaans tussen de 30 en 50 jaar. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen door de ziekte, die bekend staat als een auto-immuunziekte. Erfelijkheid kan ook een rol spelen.
Reactieve artritis
Reactieve artritis, voorheen bekend als het syndroom van Reiter, is een vorm van artritis die kan resulteren in twee tot vier weken na een bacteriële infectie. Het wordt gekenmerkt door zwelling in een of meer gewrichten. Hoewel de meeste gevallen vanzelf verdwijnen, krijgen sommige patiënten een aanhoudende ziekte of symptomen die verdwijnen en terugvallen.
De bacteriën die het meest worden geassocieerd met reactieve artritis zijn:
- Chlamydia trachomatis:Dit wordt verspreid door seksueel contact. De infectie kan beginnen in de vagina, blaas of urethra.
- Salmonella, Shigella, Yersinia en Campylobacter: deze bacteriën infecteren meestal het maagdarmkanaal.
Reactieve artritis kan bij iedereen voorkomen als ze aan deze organismen worden blootgesteld en komt het vaakst voor bij mannen tussen de 20 en 50 jaar. Sommige patiënten met reactieve artritis dragen het HLA-B27-gen dat ook wordt geassocieerd met spondylitis ankylopoetica; mensen met een verzwakt immuunsysteem als gevolg van aids en hiv lopen ook risico op deze aandoening.
Antibiotica worden gebruikt om de eerste infectie onder controle te houden. In sommige gevallen kunnen artritissymptomen tot een jaar aanhouden, maar ze zijn meestal mild en interfereren niet met het dagelijks leven. Enkele patiënten zullen chronische, ernstige artritis hebben die moeilijk onder controle te krijgen is en gewrichtsschade kan veroorzaken.
Enteropathische artritis
Enteropathische artritis is een chronische vorm van inflammatoire artritis die wordt geassocieerd met de inflammatoire darmaandoeningen colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. De meest voorkomende symptomen zijn een ontsteking van de perifere gewrichten en wat ongemak in de buik. Bij sommige patiënten kan de hele wervelkolom betrokken raken.
Ongedifferentieerde spondyloartropathie
Als een patiënt tekenen van spondylitis heeft - maar niet voldoet aan bepaalde criteria die nodig zijn voor een definitieve diagnose van spondylitis ankylopoetica of een andere spondyloartropathie - kan een diagnose van ongedifferentieerde spondyloartropathie worden gegeven. In sommige gevallen kan ongedifferentieerde spondyloartropathie evolueren tot een van de gemakkelijker identificeerbare typen van de ziekte.
Juveniele spondyloarthropathieën
Juveniele spondyloarthropathieën zijn een groep aandoeningen die zich vóór de leeftijd van 16 jaar ontwikkelen, maar die de hele volwassenheid kunnen aanhouden. Ze omvatten ongedifferentieerde spondyloartropathie, juveniele spondylitis ankylopoetica, artritis psoriatica, reactieve artritis en spondylitis van inflammatoire darmaandoeningen.
Bij juveniele spondyloarthropathieën zijn meestal de onderste ledematen betrokken, waarbij pijn en ontsteking van de heup, knieën, onderrug, hielen en tenen - meestal asymmetrisch - de eerste symptomen zijn. Op volwassen leeftijd is de kans groter dat de wervelkolom erbij betrokken is. Het is niet precies bekend wat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van deze aandoeningen, maar er wordt aangenomen dat erfelijkheid een rol speelt.
Diagnose
Als uw arts vermoedt dat u een vorm van spondyloartritis heeft, is het eerste dat zij zullen doen een lichamelijk onderzoek uitvoeren en u vragen naar uw medische geschiedenis.
Testen is nodig om tot een formele diagnose te komen en kan bestaan uit:
- Röntgenfoto's: veranderingen in de sacro-iliacale gewrichten - de gewrichten die het heiligbeen en de bovenkant van het bekken verbinden - zijn vaak een belangrijk teken van spondyloartritis.
- Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI): als de röntgenresultaten niet duidelijk zijn, kan een MRI de tekenen nauwkeuriger weergeven.
- Bloedonderzoek: een bloedonderzoek kan bepalen of u het HLA-B27-gen heeft. (Het hebben van het gen betekent echter niet noodzakelijk dat u spondyloartritis zult ontwikkelen.)
Behandeling
Spondyloarthropathieën kunnen niet worden genezen, maar de symptomen kunnen worden beheerd.Uw behandelplan hangt af van het type spondyloartropathie bij u en uw specifieke symptomen. De mogelijkheden zijn onder meer:
- Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's): verschillende NSAID's zijn effectief voor het tijdelijk verlichten van pijn en ontsteking door spondyloartritis. Deze omvatten zelfzorggeneesmiddelen zoals Advil (ibuprofen) en Aleve (naproxen). NSAID's op recept, die krachtiger zijn, zijn ook beschikbaar.
- Corticosteroïd-injecties: wanneer gewrichtszwelling niet wijdverspreid is, kunnen injecties met een corticosteroïdmedicijn rechtstreeks in het gewricht of membraan rond het getroffen gebied snelle verlichting bieden.
- Ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (DMARD's): als NSAID's en corticosteroïden niet effectief zijn, kan uw arts ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen voorschrijven om de symptomen te verlichten en gewrichtsschade te voorkomen. DMARD's zijn het meest effectief voor artritis die de gewrichten van de armen en benen aantast. Methotrexaat is een van de meest gebruikte medicijnen in deze categorie.
- Tumornecrose-alfablokkers (TNF-blokkers): deze medicijnen zijn gericht op een specifiek eiwit dat ontstekingen veroorzaakt. Ze zijn vaak effectief bij artritis in beengewrichten en de wervelkolom. Een voorbeeld van een TNF-blokker is Humira (adalimubab). Deze medicijnen kunnen ernstige bijwerkingen veroorzaken, waaronder een verhoogd risico op ernstige infecties.
In sommige gevallen kan een operatie aan de wervelkolom nodig zijn om de druk op de wervels te verminderen; dit komt het meest voor bij spondylitis ankylopoetica. Wanneer een ontsteking het kraakbeen in de heupen vernietigt, kan een operatie om de heup te vervangen door een prothese, totale heupprothese genaamd, de pijn verlichten en de functie van het gewricht herstellen.
Complicaties
Leven met een vorm van spondyloartritis brengt u in gevaar voor bepaalde systemische complicaties. Waaronder:
- Uveïtis, een oogontsteking die roodheid en pijn veroorzaakt. Dit treft ongeveer 40% van de mensen met spondyloartritis.
- Ontsteking van de aortaklep in het hart
- Psoriasis, een huidziekte die vaak wordt geassocieerd met artritis psoriatica
- Intestinale ontsteking
- Osteoporose, die optreedt bij maximaal de helft van de patiënten met spondylitis ankylopoetica, vooral bij degenen bij wie de wervelkolom is gefuseerd. Osteoporose kan het risico op wervelfracturen verhogen.
Een woord van Verywell
Ondanks de impact die spondyloartritis kan hebben op uw dagelijkse leven, kunnen de meeste mensen een volledig leven leiden met de aandoening. Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om de gewrichten gezond te houden. Vraag uw arts welke vormen van lichaamsbeweging voor u geschikt zijn, of vraag advies aan een fysiotherapeut. En als u rookt, probeer dan te stoppen, want de gewoonte kan uw zaak verergeren.
