Antiretrovirale geneesmiddelen (ARV's) hebben HIV getransformeerd van een levensbedreigende ziekte naar een chronisch beheerde ziekte. Maar zoals bij alle medicijnen, zijn er bepaalde bijwerkingen.
Hoewel vele mild en / of van voorbijgaande aard zijn, kunnen andere ondraaglijk zijn en - in zeldzame gevallen - tot levensbedreigende complicaties leiden. Sommige bijwerkingen komen vaak voor bij alle ARV's - zij het in verschillende mate - terwijl andere mogelijk beperkt blijven tot bepaalde klassen medicijnen of individuele medicamenten.
Hoewel nieuwere ARV's veel minder bijwerkingen hebben in vergelijking met oudere generatie ARV's, kunnen er nog steeds bijwerkingen optreden.
TEK-AFBEELDING / WETENSCHAPFOTOBIBLIOTHEEK / Getty-afbeeldingen
Effecten op het centrale zenuwstelsel
Sommige ARV's beïnvloeden het centrale zenuwstelsel (CZS), dat bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. CNS-effecten kunnen een breed scala aan functies omvatten, waaronder:
- Het vermogen om verschillende sensaties te zien, horen, proeven, ruiken en voelen
- Het vermogen om te denken, redeneren, spreken en herinneringen te vormen
- Vrijwillige en onvrijwillige functies, zoals beweging, evenwicht, coördinatie, evenals het reguleren van de acties van de meeste andere lichaamssystemen, zoals bloedstroom en bloeddruk
Hoewel effecten op het CZS nauwer verband houden met bepaalde oudere ARV's, voornamelijk Sustiva, zijn ze ook aanwezig - zij het in mindere mate - met niet-nucleoside reverse transcriptase-remmers (NNRTI's) zoals Edurant en Viramune.
Nieuwere integraseremmers kunnen ook effecten op het centrale zenuwstelsel veroorzaken. Mogelijke door ARV geïnduceerde effecten op het CZS zijn onder meer:
- Nachtmerries
- Duizeligheid
- Slapeloosheid
- Nervositeit
- Gebrek aan concentratie
- Depressie
- Suïcidale gedachten
- Psychose
Gebruik van Sustiva
Sustiva - de merknaam van de NNRTI efavirenz - wordt vaak vermeden voor mensen met klinische depressie of psychiatrische problemen. Dit is omdat het een bestaande depressie kan verergeren, wat ook kan leiden tot zelfmoordgedachten en / of psychose.
Levertoxiciteit
Hepatotoxiciteit is de medische term voor schade aan de lever veroorzaakt door een medicijn, chemisch product of supplement, en kan een bijwerking zijn van sommige hiv-medicijnen.
De lever helpt het lichaam bepaalde medicijnen af te breken, waaronder NNRTI's en ARV's, maar het proces verloopt bij sommige mensen langzamer dan bij anderen, wat schadelijk kan zijn voor de lever. Hoewel het zeldzaam is, kan hepatotoxiciteit in sommige gevallen leiden tot leverfalen.
Viramune, een oudere NNRTI, is het sterkst verbonden met hepatotoxiciteit, maar het kan ook voorkomen bij andere ARV's zoals AZT, Sustiva, Selzentry en alle proteaseremmers. Mensen met een onderliggende leverfunctiestoornis lopen het grootste risico.
Omdat levertoxiciteit bij veel ARV's mogelijk is, wordt de leverfunctie tijdens de behandeling vaak gecontroleerd.
De symptomen van levertoxiciteit zijn onder meer:
- Uitslag
- Buikpijn
- Misselijkheid en overgeven
- Vermoeidheid
- Donker gekleurde urine
- Lichtgekleurde stoelgang
- Geelzucht (gele huid en ogen)
- Verlies van eetlust
- Koorts
Viramune en mensen met leverproblemen
Viramune is gecontra-indiceerd voor gebruik bij mensen met leverproblemen. Ernstige, levensbedreigende en in sommige gevallen fatale levertoxiciteit is gemeld bij patiënten die met Viramune werden behandeld. Waaronder:
- Fulminante en cholestatische hepatitis
- Hepatische necrose
- Leverfalen
Nierinsufficiëntie
Nierfunctiestoornis verwijst naar een situatie waarin de nieren van een persoon niet in staat zijn om hun functie van het reinigen en filteren van bloed uit te voeren. Nefrotoxiciteit is het nadelige effect van stoffen - inclusief medicijnen - op de nierfunctie.
Veranderingen in de nierfunctie, inclusief die veroorzaakt door nefrotoxiciteit, worden beoordeeld met behulp van klinische markers, waaronder:
- Glomerulaire filtratiesnelheid (GFR)
- Bloedureumstikstof (BUN)
- Serumcreatinine (sCr)
- Urine uitgang
Hoewel nefrotoxische middelen in sommige gevallen nierbeschadiging kunnen veroorzaken zonder enige gevestigde klinische marker van de nierfunctie te veranderen. In sommige gevallen kunnen nierinsufficiëntie en nefrotoxiciteit het punt bereiken dat ze nierfalen veroorzaken.
Soms kan het oplossen van problemen met de nierfunctie als iemand stopt met het innemen van de nefrotoxische medicatie en deze door een andere vervangt. Maar in andere gevallen is de schade blijvend.
Nierinsufficiëntie wordt meestal geassocieerd met tenofovirdisoproxilfumaraat (TDF) en is minder zorgwekkend met tenofoviralafenamide (TAF), een nieuwere versie van het geneesmiddel.
De nieuwere remmer van Trogarzo na de hechting wordt ook in verband gebracht met een risico op nierbeschadiging. De nierfunctie wordt vaak gecontroleerd om nierbeschadiging te voorkomen.
Hoewel door geneesmiddelen veroorzaakte nierinsufficiëntie en toxiciteit vaak asymptomatisch zijn - en daarom laboratoriumtests vereisen om een verscheidenheid aan biomarkers te controleren - kunnen tekenen en symptomen van nierbeschadiging zijn:
- Veranderingen in het plassen, zoals weinig of geen urine, overmatig urineren 's nachts of plassen dat volledig stopt
- Verminderde eetlust
- Aanhoudende hik
- Ademgeur en een metaalachtige smaak in de mond
- Gemakkelijk blauwe plekken krijgen
- Veranderingen in mentale toestand of gemoedstoestand
- Vermoeidheid of langzame, trage bewegingen
- Misselijkheid of braken die dagen kunnen aanhouden
- Neusbloedingen
- Tremor van de hand
- Hoge bloeddruk
- Verminderd gevoel, vooral in de handen of voeten
- Flankpijn (tussen de ribben en heupen)
- Hartruis
- Zwelling doordat het lichaam vocht vasthoudt (kan te zien zijn in de benen, enkels en voeten)
- Bloederige ontlasting
- Langdurig bloeden
- Epileptische aanvallen
- Kortademigheid
TDF en mensen met een nierziekte
Tenofovirdisoproxilfumaraat (TDF), een hiv-behandeling sinds 2001, is gecontra-indiceerd voor gebruik bij mensen met een nieraandoening. Verschillende onderzoeken later weten we nu dat TDF een tubulair toxiciteitsrisico inhoudt en niet mag worden gebruikt door mensen met een nieraandoening.
Melkzuuracidose
Melkzuuracidose treedt op wanneer melkzuur - dat wordt geproduceerd wanneer het zuurstofgehalte laag wordt in cellen in de delen van het lichaam waar het metabolisme plaatsvindt - zich ophoopt in de bloedbaan.
Melkzuuracidose was een belangrijk, en soms potentieel levensbedreigend probleem met een oudere nucleos (t) ide reverse transcriptase-remmer (NRTI) genaamd Zerit, hoewel het ook kan voorkomen bij AZT en Videx, hoewel het risico veel lager is.
Er zijn geen tekenen van symptomen die uniek zijn voor melkzuuracidose, en de symptomen die wel optreden, kunnen aanzienlijk variëren, afhankelijk van de oorzaak van de melkzuuracidose. Maar over het algemeen kunnen de symptomen van melkzuuracidose zijn:
- Zwakheid
- Misselijkheid
- Braken
Zerit werd stopgezet in de Verenigde Staten
Vanwege het risico op melkzuuracidose en andere problemen werd Zerit in de Verenigde Staten in 2020 stopgezet. Dit volgde op meldingen van fatale en niet-fatale gevallen van:
- Melkzuuracidose
- Pancreatitis
- Perifere neuropathie
- Lipoatrofie
Hyperlipidemie
Bepaalde ARV's kunnen de lipideniveaus verhogen, wat leidt tot hoge cholesterol en triglyceriden. Hyperlipidemie wordt meestal geassocieerd met Ziagen, AZT, Prezista, Reyataz, Kaletra en elvitegravir.
In de meeste gevallen zijn er geen symptomen die specifiek zijn voor door geneesmiddelen geïnduceerde hyperlipidemie. Omdat een hoog cholesterolgehalte echter een verscheidenheid aan andere gezondheidsproblemen en problemen kan veroorzaken, is het belangrijk om deze in de gaten te houden, waaronder:
Symptomen van perifere aderziekte (PAD):
- Ongemak in de benen
- Pijn in de benen of krampen die optreden tijdens het lopen en die in rust worden verlicht (claudicatio intermittens)
- Pijn in de bal van de voet of tenen in rust, naarmate PAD vordert
- In ernstigere vormen, pijnlijke voetulcera, blauwe of zwarte verkleuring van de tenen, infecties en gangreen
Symptomen van een voorbijgaande ischemische aanval (TIA) of beroerte:
- Plotselinge, ernstige hoofdpijn
- Zwakte, gevoelloosheid of tintelingen aan één kant van uw lichaam (één arm en / of been)
- Verlies van beweging van een arm of been
- Gedeeltelijk verlies van gezichtsvermogen in één oog (vaak beschreven als het naar beneden trekken van een zonnescherm)
- Onvermogen om duidelijk te spreken of uw gedachten te uiten
Symptomen van een hartaanval:
- Pijn op de borst, die kan aanvoelen als druk of bekneld raken in uw borst
- Pijn of druk in uw schouders, armen, nek, kaak of rug
- Kortademigheid
Angina:
- Pijn op de borst die optreedt wanneer uw hartspier niet genoeg zuurstof kan krijgen.
Hyperglykemie
Hyperglykemie is wanneer er te veel suiker in het bloed zit omdat het lichaam te weinig insuline heeft of wanneer het lichaam insuline niet goed kan gebruiken. Het wordt meestal in verband gebracht met proteaseremmers - vooral Crixivan - en bepaalde NRTI's, zoals Videx en Zerit. De symptomen van door geneesmiddelen veroorzaakte hyperglykemie kunnen zijn:
- Hoge bloedsuikerspiegel
- Verhoogde dorst en / of honger
- Wazig zicht
- Frequent urineren
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid (zich zwak, moe voelen)
- Gewichtsverlies
- Vaginale en huidinfecties
- Langzaam genezende snijwonden en zweren
Indien onbehandeld bij mensen met diabetes type 1, kan hyperglykemie zich ontwikkelen tot ketoacidose: een aandoening die een medisch noodgeval is en kan leiden tot coma of overlijden. Symptomen van ketoacidose zijn onder meer:
- Braken
- Uitdroging
- Ongewone fruitige geur in de adem
- Diepe ademhaling of hyperventilatie
- Hoge hartslag
- Verwarring en desoriëntatie
- Coma
- Overmatige dorst
- Frequent urineren
- Misselijkheid en overgeven
- Uitdroging
- Zwakte of vermoeidheid
Door proteaseremmers geïnduceerde hyperglykemie en diabetes type 2
Studies hebben een direct verband aangetoond tussen door PI geïnduceerde hyperglykemie en het ontstaan van diabetes type 2.
Lipodystrofie
Lipodystrofie is de abnormale verdeling van vet in het lichaam en kan genetisch worden overgeërfd of verworven. Het is sterk verbonden met oudere PI's (zoals Crixivan) en oudere NRTI's (zoals AZT, Videx en Zerit).
Lipodystrofie is grotendeels onomkeerbaar als het eenmaal optreedt en vereist soms een operatie en huidvullers om de afwijkingen te corrigeren.
De symptomen van lipodystrofie als gevolg van hiv-medicatie zijn onder meer:
- Geleidelijk verlies van onderhuids vet uit de armen, benen en gezicht.
- Overtollig vet in het gezicht, de nek, de bovenrug en de taille ontwikkelen. Dit kan een dubbele kin veroorzaken, een bult op de bovenrug (ook wel een "buffelbult" genoemd), en de omtrek van de taille vergroten.
Perifere neuropathie
Perifere neuropathie is een aandoening van perifere zenuwen en een van de meest voorkomende neurologische complicaties van een hiv-infectie, die van invloed is op:
- Perifere sensorische en motorische zenuwen
- Thoracale zenuwen
- Hersenzenuwen
- Autonome zenuwen
Net als bij lipodystrofie is perifere neuropathie vaak moeilijk om te keren als het eenmaal optreedt.
Behalve dat ze worden veroorzaakt door het virus zelf, kunnen bepaalde hiv-medicijnen de myeline-omhulling rond zenuwen strippen, wat ook resulteert in de aandoening. Perifere neuropathie is sterk verbonden met oudere NRTI's zoals Hivid, Zerit, Videx en lamivudine.
Andere geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van hiv-gerelateerde aandoeningen kunnen ook de kans op het ontwikkelen van perifere neuropathie vergroten, en omvatten:
- Dapsone, gebruikt voor pneumocystis-pneumonie (PCP)
- Isoniazide (INH, Nydrazid), gebruikt om tuberculose te behandelen
- Metronidazol (Flagyl), gebruikt om amoebe dysenterie en microsporidiose te behandelen
- Vincristine (Oncovin), gebruikt voor Kaposi-sarcoom (KS) en non-Hodgkin-lymfoom
- Thalidomide, gebruikt om kankers, verspillingssyndroom en ernstige mondzweren te behandelen
- Ethambutol (Myambutol), gebruikt om Mycobacterium avium-complex (MAC) en andere bacteriële infecties te behandelen
De symptomen van perifere neuropathie kunnen zijn:
- Milde tot ernstige pijn
- Branden in voeten en tenen
- Gevoelloosheid in voeten en tenen
- Tintelingen in voeten en tenen
- Stijfheid in voeten en tenen
- Prikkeling in voeten en tenen
- Verlies van gevoel in de tenen en voetzolen
- Pijn van zenuwen in de vingers, handen en polsen (hoewel minder vaak voorkomend)
- Pijn boven de enkels (ook relatief ongebruikelijk)
Overgevoeligheid voor geneesmiddelen
Overgevoeligheid kan optreden bij elk medicijn, maar bepaalde ARV's hebben er een hoger potentieel voor. Ziagen en Selzentry zijn de twee geneesmiddelen die het meest worden geassocieerd met overgevoeligheidsreacties (HSR), die in sommige gevallen levensbedreigend kunnen worden.
De meeste gevallen ontwikkelen zich binnen één tot zes weken na aanvang van de behandeling. De symptomen van overgevoeligheid voor geneesmiddelen kunnen zijn:
- Maculopapulaire uitslag (waaronder zowel verhoogde bultjes als platte, verkleurde delen van de huid)
- Erythrodermie (wijdverspreide roodheid op de huid, vergezeld van schilfering, schilfering en schilfering van de huid en mogelijk haaruitval)
- Exfoliatieve dermatitis (een ernstige ontsteking van ten minste 90% van het gehele huidoppervlak)
- Koorts
- Rigors
- Myalgie (spierpijn)
- Artralgie (pijn of pijn in een of meer van de gewrichten in het lichaam)
Hoewel het uiterst zeldzaam is, kan overgevoeligheid voor geneesmiddelen in sommige gevallen systemische, soms levensbedreigende reacties veroorzaken, waaronder anafylaxie en medische noodbehandeling vereisen.
Roepen:
HSR en Ziagen
HSR kan optreden bij genetisch gevoelige mensen (met het HLA-B * 57: 01-allel)die Ziagen krijgen en levensbedreigend kunnen zijn als ze niet onmiddellijk worden gestopt.
Een woord van Verywell
Over het algemeen wegen de voordelen van antiretrovirale therapie steevast op tegen de risico's. Het dagelijks innemen van uw hiv-medicatie zoals voorgeschreven heeft veel voordelen. Het verkrijgen en behouden van een niet-detecteerbare virale lading is het beste wat u kunt doen om gezond te blijven. Als iemand met hiv toch een bijwerking ervaart, kan een dosisaanpassing of medicamenteuze substitutie in veel gevallen de symptomen verhelpen.
Tegelijkertijd dient dit als een herinnering om altijd volledig transparant te zijn met uw arts over eventuele onderliggende aandoeningen die u mogelijk heeft, vooral voordat u met een nieuw medicijn begint. Dit kan u helpen om medicijnen te vermijden die in de eerste plaats bijwerkingen veroorzaken.
Tot slot, als u begint met het nemen van een nieuw medicijn en merkt dat uw lichaam en / of hersenen zich anders voelen (en niet op een goede manier), bespreek dit dan met uw arts. In sommige gevallen kan het een veel voorkomende, onschadelijke bijwerking van een medicijn zijn. Maar in andere situaties kan het de indicatie zijn van iets ernstigers dat onmiddellijk moet worden aangepakt.
.jpg)
