Wat is oncogenese?

Oncogenese is het complexe, uit meerdere stappen bestaande proces waarbij normale cellen in kankercellen veranderen, wat leidt tot kankergroei in het lichaam. Het omvat genetische veranderingen in een groep cellen die ervoor zorgen dat ze groeien en zich abnormaal gedragen.

Het woord wordt gevormd door "onco" (het Latijnse woord voor "tumor") en "genesis" wat "begin" betekent. "Tumorigenese" is een andere term die voor dit proces wordt gebruikt. Een ander woord, "carcinogenese", betekent ongeveer hetzelfde, hoewel het soms wordt gebruikt om te verwijzen naar het vroegste deel van het proces wanneer de tumorvorming voor het eerst begint.

Wat is kanker?

Om oncogenese te begrijpen, helpt het om te begrijpen wat kanker werkelijk is. Kanker is een naam voor een groep ziekten die enkele overeenkomsten vertonen, maar enkele duidelijke verschillen hebben, zowel wat betreft de specifieke veranderingen die hebben plaatsgevonden als de mogelijke behandelingsopties. Borstkanker is bijvoorbeeld anders dan kanker die ontstaat uit een ander deel van het lichaam, zoals darmkanker.

Maar zelfs bij kanker die in een enkel orgaan voorkomt, zijn er veel verschillende subtypes van kanker die anders op behandelingen kunnen reageren. Er zijn veel verschillende soorten borstkanker en er zullen waarschijnlijk meer subtypen worden ontdekt naarmate wetenschappers meer te weten komen over het specifieke verschillen die kunnen optreden.

Wat zijn cellen?

Cellen zijn de kleine individuele werkeenheden die de weefsels en organen van uw lichaam vormen. Elke cel bevat zijn eigen kopie van DNA, het genetische materiaal dat je van je ouders erft. Verschillende cellen hebben verschillende doeleinden en doen verschillende taken, afhankelijk van waar ze in het lichaam worden gevonden. In elke cel bevindt zich de machinerie die het nodig heeft om zijn genetisch materiaal te kopiëren en te delen om een ​​nieuwe "dochtercel" te maken. Maar dit mag alleen gebeuren onder specifieke, gecontroleerde omstandigheden.

Het is bijvoorbeeld normaal dat bepaalde soorten botcellen bij kinderen groeien en zich delen naarmate ze groter worden. Cellen in uw huid repliceren zichzelf normaal gesproken ook om de oude, dode huidcellen die continu worden afgestoten te vervangen. Bepaalde immuuncellen zouden zichzelf moeten repliceren als onderdeel van uw immuunrespons op infectie. Maar andere cellen in uw lichaam zouden zich onder normale omstandigheden niet moeten vermenigvuldigen en delen. Spiercellen repliceren zichzelf normaal gesproken niet bij volwassenen.

Kanker kan optreden wanneer een cel of een groep cellen abnormaal begint te groeien en zich ongecontroleerd gaat delen. In plaats van alleen te delen als dat nodig is, kunnen ze onnodig beginnen te delen.

Dan zullen dochtercellen van de abnormale cellen dezelfde neiging tot delen delen - hierdoor ontstaan ​​er nog meer cellen. In sommige gevallen kunnen de kankercellen andere gebieden binnendringen en de functies van normale cellen verstoren. Dit kan leiden tot de symptomen van de specifieke kanker, en het kan de dood veroorzaken als het niet wordt behandeld.

Een zeer gecompliceerd systeem van signalering binnen en buiten de cellen zet het proces van replicatie op gang (mitose genoemd). Er zijn veel checks and balances om ervoor te zorgen dat cellen niet delen en repliceren waar en wanneer dat niet zou moeten. Er zijn veel verschillende belangrijke eiwitten die de celdeling helpen reguleren - deze worden gecodeerd door specifieke genen in je DNA. Andere belangrijke eiwitten helpen uw cel te herkennen wanneer deze niet normaal werkt.

Genetische mutaties

In bepaalde omstandigheden kan iets het DNA beschadigen dat codeert voor een van deze belangrijke eiwitten. Soms lukt het de cel om het DNA probleemloos te herstellen. Soms wordt het DNA echter mogelijk niet correct gerepareerd, wat leidt tot een zogenaamde genetische mutatie. Deze mutatie wordt vervolgens doorgegeven aan elke nieuwe dochtercel. Het eiwit gemaakt van het gemuteerde DNA werkt mogelijk niet zoals het normaal zou zijn.

Hoewel het in het begin misschien geen groot probleem is, kan de cel meer schade oplopen aan andere belangrijke delen van het DNA - andere genetische schade of 'treffers'. Een kanker treedt op wanneer een groep cellen een kritische massa van deze feedbackmechanismen heeft verloren en ze zichzelf repliceren zonder de juiste cellulaire controles. Dit gebeurt door het proces van oncogenese, dat vele jaren kan plaatsvinden voordat een volledig ontwikkelde kanker wordt ontdekt.Andere genetische treffers kunnen de kanker zelfs nog gevaarlijker maken doordat deze beter weefsels kan binnendringen of een bloedtoevoer kan verkrijgen. Andere genetische 'treffers' kunnen voorkomen dat de cellen de normale processen van celdood doorlopen ('apoptose' genoemd).

Sommige van de "treffers" die optreden, zijn niet te wijten aan veranderingen in het DNA zelf, maar aan veranderingen in moleculen die aan het DNA of aan het verpakkingsmateriaal vastzitten. Dit worden "epigenetische" veranderingen genoemd. De toevoeging van een molecuul op een specifieke locatie kan bijvoorbeeld het aantal keren dat van een specifiek gen een eiwit wordt gemaakt, verhogen. Of het zou het omgekeerde kunnen doen. Afhankelijk van het betrokken gen kan dit bijdragen aan het proces van oncogenese.

Door dit complexe proces is het kankerweefsel vatbaar om nabijgelegen weefsel binnen te dringen, wat de functie ervan kan aantasten. Het kan ook uitzaaien. Dat betekent dat de kankercellen zich door het bloed of het lymfesysteem kunnen verspreiden en gaan groeien in andere delen van het lichaam, zoals de longen of de lever.

Wat is het verschil tussen een echte kanker en een goedaardige tumor?

Een belangrijk kenmerk van een echte kanker is dit vermogen om nabijgelegen weefsel binnen te dringen of mogelijk door het hele lichaam te metastaseren.

Goedaardige tumoren hebben enkele kenmerken gemeen met kanker. Ze hebben misschien een aantal genetische 'treffers' opgepikt waardoor ze zich een beetje anders gedragen dan normaal weefsel. Ze kunnen zich ook op een aantal ongecontroleerde manieren verdelen. Ze hebben echter niet zoveel ernstige genetische en epigenetische treffers als een kanker.Een goedaardige tumor is per definitie niet vatbaar voor massale verspreiding in het lichaam. In zeldzame gevallen wordt een goedaardige tumor een kwaadaardige, een echte kanker, maar meestal gebeurt dit niet. Sommige goedaardige tumoren veroorzaken echter nog wel eens problemen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als iemand op een nabij gelegen belangrijk bloedvat drukt.

Wat veroorzaakt kanker?

Kankers zijn een complexe groep ziekten met een gecompliceerde reeks oorzaken.Alles wat het DNA kan beschadigen of bepaalde epigenetische veranderingen kan veroorzaken, kan het risico op kanker vergroten.

Kankerverwekkende stoffen

Dergelijke stoffen die het DNA kunnen beschadigen, worden kankerverwekkende stoffen genoemd. DNA-schade aan specifieke genen kan leiden tot het proces van oncogenese. Overmatige blootstelling aan ioniserende straling van de zon kan bijvoorbeeld het risico op huidkanker vergroten. Blootstelling aan DNA-beschadigende stoffen in sigaretten kan het risico op longkanker en andere vormen van kanker vergroten. Bepaalde stoffen veroorzaken geen directe DNA-schade, maar veranderen in plaats daarvan de epigenetische codering op een manier die kanker waarschijnlijker maakt.

In de meeste gevallen wordt gedacht dat een verscheidenheid aan factoren samen moet komen om kanker te veroorzaken. Met andere woorden, een persoon moet meer dan één genetische of epigenetische wijziging ondergaan om de ziekte te ontwikkelen. Tegen de tijd dat een cel kanker is, heeft het een aantal genetische mutaties verworven die het doorgeeft aan zijn dochtercellen terwijl het zich deelt.

Verstoringen in cellulaire functie

Factoren die cellen belasten en de normale cellulaire functie verstoren, kunnen ook het risico op kanker verhogen. Bij mensen met gastro-oesofageale refluxziekte worden bepaalde cellen in de slokdarm bijvoorbeeld blootgesteld aan maagzuur. Dit kan leiden tot dysplasie, een voorstadium van kanker waarbij cellen zich niet helemaal normaal gedragen, maar nog niet gedragen als volledig ontwikkelde kankercellen. Deze cellen ontwikkelen soms, maar niet altijd, kanker. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat deze en andere vormen van chronische ontsteking ook het risico op kanker kunnen verhogen.

Virale infecties

Infectie met bepaalde soorten virussen kan ook het risico op kanker verhogen, hoewel niet iedereen met het virus het zal ontwikkelen. Deze virussen kunnen genetisch materiaal inbrengen in normale cellen dat kan bijdragen aan de ontwikkeling van kanker. In andere gevallen kunnen ze het immuunsysteem verstoren, waardoor het risico op kanker toeneemt.

Familiegeschiedenis

Iemands familiegeschiedenis is ook een belangrijke factor. Mensen die bepaalde genen van hun ouders hebben geërfd, zijn vatbaarder voor het krijgen van kanker. Dat komt omdat bepaalde varianten van bepaalde genen mogelijk gevoeliger zijn voor kankervorming. Het BRCA-gen maakt bijvoorbeeld een eiwit dat belangrijk is voor normaal DNA-herstel. Mensen die met bepaalde variaties van dit gen zijn geboren, hebben een grotere kans om bepaalde soorten kanker te ontwikkelen dan mensen die de gemuteerde versie niet hebben.

Leeftijd

Leeftijd is ook een belangrijke risicofactor. Behalve voor bepaalde kankers die bijna altijd bij kinderen voorkomen, neemt het risico op de meeste kankers toe met de leeftijd. Dat komt omdat mensen normaal gesproken in de loop van de tijd mutaties in hun genen ophopen. Met hogere leeftijd is er een verhoogd risico dat een van uw cellen genoeg van de verkeerde soort "treffer" krijgt om kanker te krijgen.

Het is belangrijk op te merken dat sommige mensen kanker krijgen, zelfs als ze geen familiegeschiedenis van kanker hebben, en zelfs als ze niet zijn blootgesteld aan bekende kankerverwekkende stoffen.

Preventietechnieken

Over het algemeen kan men het risico op kanker verminderen door de blootstelling aan deze mogelijke genetische en epigenetische 'treffers' te verlagen.

Tips voor kankerpreventie

• Niet roken
• Gebruik niet overmatig alcohol
• Blootstelling aan kankerverwekkende stoffen (zoals asbest) vermijden
• Zonnebrandcrème en andere maatregelen gebruiken om UV-schade door de zon te verminderen
• Vaccins gebruiken om blootstelling aan virussen te voorkomen die het risico op kanker kunnen verhogen

Bepaalde screeningsprocedures kunnen er ook voor zorgen dat precancereuze delen van het lichaam vroegtijdig worden gedetecteerd wanneer ze gemakkelijk kunnen worden verwijderd.

Kankerbehandeling en oncogenese

Oncogenese is al opgetreden bij mensen bij wie kanker is vastgesteld, en dit proces kan niet worden teruggedraaid. Veel soorten kankerbehandelingen zijn gericht op het verwijderen van kankercellen uit het lichaam. Een chirurg kan bijvoorbeeld alle kankercellen uit het lichaam verwijderen en de persoon van de ziekte genezen. Andere behandelingen, zoals chemotherapie, kunnen zich richten op het doden van de kankercellen. Dergelijke behandelingen werken niet door oncogenese te stoppen, maar door kankercellen volledig uit het lichaam te verwijderen.

Andere soorten kankerbehandelingen voorkomen echter dat kankercellen even gevaarlijk zijn voor het lichaam. Bepaalde behandelingen stoppen bijvoorbeeld het vermogen van de kanker om nieuwe bloedvaten te vormen (angiogenese). Andere behandelingen kunnen de groei van kanker op andere manieren vertragen. Door de groei van de kanker te vertragen, kunnen ze de kanker helpen om verdere genetische treffers te krijgen die het moeilijker kunnen maken om te behandelen. In die zin kunnen deze behandelingen het proces van oncogenese vertragen of zelfs stoppen. De meeste mensen hebben echter ook andere behandelingen nodig die de kanker rechtstreeks uit het lichaam verwijderen.