Varicella zoster-virus (VZV) staat centraal in een breed scala aan pijnlijke gezondheidsproblemen. Aanvankelijk veroorzaakt het gewoon waterpokken. Meestal, hoewel het virus niet echt verdwijnt als de uitslag afneemt. In plaats daarvan duikt het virus onder, op de loer in ganglion zenuwcellen nabij het ruggenmerg, wachtend op een gelegenheid om opnieuw te verschijnen.
Gordelroos is een van de bekendste manieren waarop VZV terugkeert voor de tweede ronde. Het virus kruipt langs de huid die wordt geïnnerveerd door een bepaalde zenuw, wat leidt tot een ondragelijke uitslag. Zelfs nadat de uitslag is verdwenen, kan pijn aanhouden in wat postherpetische neuralgie wordt genoemd.
Gordelroos is relatief goed bekend, maar VZV kan soms leiden tot vasculitis, meningo-encefalitis, myelopathie, retinale necrose, vasculopathie of het Ramsay Hunt-syndroom. Al deze aandoeningen kunnen optreden zonder uitslag of maanden na uitslag. Gemeenschappelijke laboratoriumevaluaties zoals de aanwezigheid van VZV-DNA of abnormale cellen in cerebrospinale vloeistof (CSF) zijn nuttig indien aanwezig, maar de ziekte kan zelfs optreden als deze bevindingen ontbreken. Zelfs als het klinisch wordt vermoed, kan de behandeling van neurologische aandoeningen veroorzaakt door VZV een uitdaging zijn.
South_agency / Getty Images
Herpes Zoster
Herpes zoster, ook wel gordelroos genoemd, is een van de meest algemeen erkende vormen van VZV-infectie. Omdat het een kenmerkende uitslag vertoont, beschouwen sommige mensen het niet als een neurologische aandoening. De uitslag verspreidt zich echter over wat een dermatomale verdeling wordt genoemd, wat betekent dat een deel van de huid wordt geïnnerveerd door een bepaalde zenuwwortel. Dit komt omdat die zenuwwortel, of ganglion, de plek is waar het virus sluimerend lag totdat het de gelegenheid had om weer te activeren. In feite kan magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) verbetering van het aangetaste ganglion laten zien. De aandoening is erg pijnlijk. De behandeling is met valaciclovir gedurende ongeveer zeven dagen.
Postherpetische neuralgie
Postherpetische neuralgie benadrukt verder het feit dat herpes zoster in wezen een neurologische aandoening is. Zelfs nadat de uitslag is verdwenen, kan pijn over dat dermatoom aanhouden. Als dit langer dan drie maanden gebeurt, kan de diagnose postherpetische neuralgie (PHN) worden gesteld. De belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van PHN is leeftijd, waarbij meer dan 30 procent van de 60-plussers met gordelroos PHN ontwikkelt. De ziekte kan het gevolg zijn van chronische ontsteking als gevolg van aanhoudende virale infectie, aangezien chronische ontstekingscellen zijn aangetroffen bij mensen met PHN met een duur van maximaal 2 jaar, en VZV-DNA en -eiwitten in het bloed van veel patiënten met PHN. Sommige patiënten zijn verbeterd met een intense antivirale behandeling, hoewel de behandeling met IV aciclovir niet is goedgekeurd door de Food and Drug Administration (FDA) en er behoefte is aan goed opgezette klinische onderzoeken. Het kan erg moeilijk zijn om de pijn van PHN onder controle te houden. Een tricyclisch antidepressivum, gabapentine-, pregabaline- of lidocaïne-pleisters zijn meestal de eerste therapielijn, gevolgd door opioïden, tramadol of capsaïcine als tweede- of derdelijnsbehandelingen. Een combinatie van behandelingen kan effectiever zijn. Percutane perifere zenuwveldstimulatie, waarbij stimulerende elektroden worden geplaatst onder het gebied met de meeste pijn, kan ook verlichting bieden.
Zoster Sine Herpete
In wezen zou "zoster sine herpete" worden beschouwd als postherpetische neuralgie, maar er was nooit een vesiculaire uitslag (herpete) om mee te beginnen. De ziekte kan worden opgespoord door antilichamen in liquor. Andere oorzaken van radiculaire pijn, zoals diabetische radiculopathie of zenuwbotsing, moeten ook worden uitgesloten door neuroimaging-onderzoeken. De behandeling omvat een hoge dosis aciclovir, met de behandeling van pijn op een manier die vergelijkbaar is met PHN.
Retinale necrose
Infectie van het oog met VZV kan progressieve celdood in het netvlies veroorzaken. Dit veroorzaakt pijn bij het oog en wazig zicht. Het perifere zicht gaat als eerste verloren. Wanneer een arts een fundoscopisch onderzoek doet, kunnen ze bloedingen en wit worden van het netvlies zien. Andere virussen, zoals HSV en cytomegalovirus, kunnen ook retinale necrose veroorzaken. Meestal gebeurt dit bij patiënten met aids bij wie het aantal T-cellen erg laag is (<10 cellen / mm ^ 3). De behandeling is meestal met IV aciclovir, evenals steroïden en aspirine. Intravitreale injecties van antivirale middelen zijn ook effectief geweest.
Meningoencefalitis
De term meningoencefalitis verwijst naar een ontsteking van de hersenen en omliggende weefsels. Dit kan hoofdpijn, cognitieve veranderingen en focale neurologische symptomen of tekenen zoals problemen met spreken of zwakte aan één kant van het lichaam veroorzaken. Dit kan allemaal gebeuren, zelfs zonder de veelbetekenende uitslag. Een MRI kan versterking van de weefsels rondom de hersenen laten zien, en een lumbaalpunctie kan anti-VZV IgG- en IgM-antilichamen of VZV-DNA in het hersenvocht aantonen. De behandeling is driemaal daags gedurende 10 tot 14 dagen met een hoge dosis intraveneus aciclovir.
Myelopathie
Myelopathie betekent schade aan het ruggenmerg. Dit kan leiden tot progressieve zwakte van de benen, evenals tot gevoelloosheid of incontinentie van blaas en darmen. Een MRI kan een grote laesie of beroerte in het ruggenmerg laten zien. Onderzoeken naar cerebrospinale vloeistof kunnen dezelfde bevindingen laten zien die worden verwacht bij meningo-encefalitis door VZV, met anti-VZV-antilichamen of VZV-DNA. Net als bij meningo-encefalitis bij VZV, is de behandeling met hooggedoseerde intraveneuze aciclovir.
Vasculopathie
VZV kan de bloedvaten van de hersenen en het zenuwstelsel beïnvloeden, wat leidt tot complexe symptomenpatronen die worden veroorzaakt door een verminderde bloedstroom.Dit kan leiden tot hoofdpijn, cognitieve veranderingen en focale neurologische tekenen en symptomen. Een MRI toont laesies voornamelijk nabij de grijs-witte kruising, meestal diep in de hersenen. Soms kan VZV zich richten op de temporale arterie, wat resulteert in een temporale arteritis met verlies van het gezichtsvermogen en pijn bij het oog. CSF-onderzoeken zijn vergelijkbaar met die gevonden bij meningo-encefalitis of myelopathie, en de behandeling omvat hoge doses IV aciclovir.
Ramsay Hunt-syndroom
Naast de dorsale wortelganglia rond de wervelkolom, kan VZV ook latent aanwezig zijn in de ganglia van de schedelzenuwen. Wanneer het virus opnieuw wordt geactiveerd in hersenzenuwganglia, kan het onderscheidende symptomen veroorzaken die bekend staan als het Ramsay Hunt-syndroom, dat zwakte van het gezicht kan veroorzaken die lijkt op de verlamming van Bell, evenals verschillende andere symptomen. Het klassieke teken van Ramsay Hunt is een vesiculaire uitslag in het membraan van het oor
Preventie van aan Zoster gerelateerde ziekten
VZV is latent aanwezig bij tot 90% van de mensen. In 2006 werd een VZV-vaccin geïntroduceerd om de immuniteit tegen VZV-reactivering te versterken. Het vaccin wordt momenteel aanbevolen voor immunocompetente personen ouder dan 60 jaar als er geen recente geschiedenis van zoster is geweest. Ondanks zijn doeltreffendheid wordt het vaccin onderbenut, en er zijn ook verschillen in opname op basis van ras en etniciteit geconstateerd.
