De nervus vagus is de langste zenuw van het autonome zenuwstelsel en is een van de belangrijkste zenuwen in het lichaam. De nervus vagus helpt bij het reguleren van veel kritische aspecten van de menselijke fysiologie, waaronder de hartslag, bloeddruk, zweten, spijsvertering en zelfs spreken. Om deze reden heeft de medische wetenschap lang gezocht naar manieren om de functie van de nervus vagus te moduleren.
Anatomie van de nervus vagus
De nervus vagus (ook bekend als de 10e hersenzenuw of CN X) is een zeer lange zenuw die zijn oorsprong vindt in de hersenstam en zich door de nek naar de borst en de buik uitstrekt. Het draagt zowel motorische als sensorische informatie en levert innervatie aan het hart, grote bloedvaten, luchtwegen, longen, slokdarm, maag en darmen.
Hoewel er in feite twee nervus vagus zijn (links en rechts), noemen artsen ze gewoonlijk samen 'de nervus vagus'.
De nervus vagus helpt bij het aansturen van verschillende keelspieren en van de voicebox. Het speelt een belangrijke rol bij het reguleren van de hartslag en het in goede staat houden van het maagdarmkanaal. De nervus vagus dragen ook sensorische informatie van de interne organen terug naar de hersenen.
Terry Vine / Getty ImagesFunctie van de nervus vagus
Misschien wel de grootste betekenis van de nervus vagus is dat het de belangrijkste parasympathische zenuw van het lichaam is, die parasympathische vezels levert aan alle belangrijke organen van het hoofd, de nek, de borstkas en de buik. De nervus vagus is verantwoordelijk voor de kokhalsreflex (en de hoestreflex wanneer de gehoorgang wordt gestimuleerd), het vertragen van de hartslag, het beheersen van zweten, het reguleren van de bloeddruk, het stimuleren van de peristaltiek van het maagdarmkanaal en het regelen van de vasculaire tonus.
De vasovagale reflex
Plotselinge stimulatie van een nervus vagus kan een zogenaamde "vasovagale reflex" produceren, die bestaat uit een plotselinge daling van de bloeddruk en een vertraging van de hartslag. Deze reflex kan worden veroorzaakt door gastro-intestinale aandoeningen of als reactie op pijn, angst. of plotselinge stress. Sommige mensen zijn bijzonder vatbaar voor de vasovagale reflex, en hun bloeddruk en hartslagveranderingen kunnen bewustzijnsverlies veroorzaken - een aandoening die "vasovagale syncope" wordt genoemd.
Overmatige activering van de nervus vagus wordt ook gezien bij bepaalde medische aandoeningen, vooral de dysautonomieën.
Het stimuleren van de nervus vagus kan therapeutische effecten hebben (zoals het stoppen van episodes van supraventriculaire tachycardie (SVT) of hikken) en kan artsen helpen bij het diagnosticeren van bepaalde soorten hartgeruis. Vagale stimulatie kan vrij gemakkelijk worden bereikt door de Valsalva-manoeuvre toe te passen.
De vaguszenuw en het hart
De rechter nervus vagus voedt de sinusknoop en de stimulatie ervan kan sinusbradycardie veroorzaken. De linker nervus vagus voedt het AV-knooppunt en de stimulatie ervan kan een vorm van hartblokkade veroorzaken. Het is door het produceren van een voorbijgaand hartblok dat de Valsalva-manoeuvre vele soorten SVT kan beëindigen.
De vaguszenuw in medische therapie
Omdat de nervus vagus zoveel belangrijke functies heeft, is de medische wetenschap al tientallen jaren geïnteresseerd in het idee om vaguszenuwstimulatie of blokkering van de nervus vagus toe te passen bij medische therapie.
Decennia lang was de vagotomieprocedure (het doorsnijden van de nervus vagus) een steunpilaar voor de behandeling van maagzweren, aangezien dit een manier was om de hoeveelheid maagzuur die door de maag wordt geproduceerd, te verminderen. De vagotomie had echter verschillende nadelige effecten en met de beschikbaarheid van een effectievere behandeling wordt nu veel minder vaak gebruikt.
Tegenwoordig is er grote belangstelling voor het gebruik van elektronische stimulatoren (in wezen gemodificeerde pacemakers) om de nervus vagus chronisch te stimuleren in een poging om verschillende medische problemen te behandelen. Dergelijke apparaten (algemeen aangeduid als vagus zenuwstimulerende apparaten of VNS-apparaten) zijn met succes gebruikt om mensen te behandelen met ernstige epilepsie die ongevoelig is voor medicamenteuze behandeling. VNS-therapie wordt soms ook gebruikt om refractaire depressie te behandelen.
Omdat als je een hamer hebt, alles eruitziet als een spijker, onderzoeken bedrijven die VNS-apparaten maken het gebruik ervan bij verschillende andere aandoeningen, waaronder hypertensie, migraine, tinnitus, fibromyalgie en gewichtsverlies.
Er is inderdaad belofte in dergelijke toepassingen van VNS. Het ware potentieel van VNS zal echter naar voren komen zodra de hype is vervangen door stevig klinisch bewijs.
