Inzicht in de ANA-bloedtest (antinucleaire antilichaamtest)

Om de ANA-bloedtest (antinucleaire antilichaamtest) te begrijpen, is het belangrijk om eerst verschillende soorten antilichamen te begrijpen.

• Antilichamen zijn eiwitten die worden geproduceerd door witte bloedcellen, die normaal in het bloed circuleren om zich te verdedigen tegen vreemde indringers, zoals bacteriën, virussen en toxines.
• Auto-antilichamen werken niet tegen vreemde indringers, maar vallen de lichaamseigen cellen aan. Dit is abnormaal.
• Antinucleaire antilichamen zijn een unieke groep auto-antilichamen die structuren in de celkern kunnen aanvallen. De kern van een cel bevat genetisch materiaal, bekend als DNA (deoxyribonucleïnezuur).

Een ANA-bloedtest (antinucleaire antilichaamtest) wordt meestal uitgevoerd op een bloedmonster als onderdeel van het diagnostische proces voor bepaalde auto-immuunziekten.

Hoe de test wordt uitgevoerd

Om de ANA-bloedtest uit te voeren, ook wel FANA (fluorescerende antinucleaire antilichaamtest) genoemd, wordt een bloedmonster van de patiënt afgenomen en voor testen naar het laboratorium gestuurd. Serum van het bloedmonster wordt toegevoegd aan objectglaasjes die commercieel geprepareerde cellen op het oppervlak van het objectglaasje hebben. Als het serum van de patiënt antinucleaire antilichamen bevat, binden deze zich aan de cellen (met name de kernen van de cellen) op het glaasje.

Een tweede antilichaam, commercieel gelabeld met een fluorescerende kleurstof, wordt toegevoegd aan het mengsel van het serum van de patiënt en commercieel bereide cellen op het objectglaasje. Het tweede (fluorescerende) antilichaam hecht zich aan de serumantilichamen en aan elkaar gebonden cellen. Wanneer het objectglaasje onder een ultraviolette microscoop wordt bekeken, verschijnen antinucleaire antilichamen als fluorescerende cellen.

• Als er fluorescerende cellen worden waargenomen, is het ANA-bloedtestresultaat positief.
• Als er geen fluorescerende cellen worden waargenomen, is het ANA-bloedtestresultaat negatief.

ANA Bloedonderzoekrapport

Een ANA-bloedtestrapport bestaat uit drie delen:

• Positief of negatief voor ANA
• Indien positief, wordt een titer bepaald en gerapporteerd
• Het patroon van fluorescentie wordt gerapporteerd

ANA Titer

Een titer wordt bepaald door de positieve test met seriële verdunningen te herhalen totdat de test een negatief resultaat geeft. De laatste verdunning die een positief resultaat oplevert (d.w.z. fluorescentie waargenomen onder de microscoop) is de titer die wordt gerapporteerd. Hier is een voorbeeld:

Seriële verdunningen:
1:10 positief
1:20 positief
1:40 positief
1:80 positief
1: 160 positief (titer gerapporteerd als 1: 160)
1: 320 negatief

De betekenis van ANA Pattern

ANA-titers en patronen kunnen variëren tussen laboratoriumtestlocaties als gevolg van variatie in de gebruikte methodologie. De algemeen erkende patronen zijn onder meer:

• Homogeen - totale nucleaire fluorescentie door een antilichaam gericht tegen DNA- of histoneiwitten. Vaak bij systemische lupus erythematosus.
• Perifeer - fluorescentie treedt op aan de randen van de kern in een ruig uiterlijk. Anti-DNA en anti-nucleaire envelop-antilichamen veroorzaken dit patroon. Ook gezien bij systemische lupus erythematosus.
• Gespikkeld - gespikkelde fluorescentie door een antilichaam gericht tegen verschillende nucleaire antigenen.
• Nucleolair - van antilichamen gericht tegen specifieke eiwitten die betrokken zijn bij de rijping van RNA. Gezien bij mensen met sclerodermie (systemische sclerose).

Wat betekent een positief ANA-bloedtestresultaat?

Antinucleaire antilichamen worden aangetroffen bij mensen met verschillende auto-immuunziekten, maar niet uitsluitend. Antinucleaire antilichamen kunnen ook worden aangetroffen bij mensen met infecties, kanker, longaandoeningen, gastro-intestinale aandoeningen, hormonale ziekten, bloedziekten, huidziekten, bij ouderen of mensen met een familiegeschiedenis van reumatische aandoeningen. De prevalentie van antinucleaire antilichamen bij gezonde mensen wordt geschat op 3-15%, maar is sterk leeftijdsafhankelijk en stijgt tot 10-37% bij gezonde mensen ouder dan 65 jaar.

ANA-resultaten zijn slechts één factor waarmee rekening wordt gehouden bij het formuleren van een diagnose. De klinische symptomen van een patiënt en andere diagnostische tests moeten ook door de arts worden overwogen. De medische geschiedenis is ook belangrijk omdat sommige geneesmiddelen op recept "door geneesmiddelen geïnduceerde antinucleaire antilichamen" kunnen veroorzaken.

Incidentie van ANA bij verschillende ziekten

Statistisch gezien is de incidentie van positieve ANA-testresultaten (in procenten per aandoening):

• Systemische lupus erythematosus (lupus of SLE) - meer dan 95 procent
• Progressieve systemische sclerose (sclerodermie) - 60 tot 90 procent
• Reumatoïde artritis - 25 tot 30 procent
• Syndroom van Sjögren - tot 80 procent
• Felty's syndroom - meer dan 75 procent
• Juveniele artritis - 15 tot 30 procent

Subsets van de ANA-bloedtesten worden soms gebruikt om de specifieke auto-immuunziekte te bepalen. Voor dit doel kan een arts anti-dsDNA, anti-Sm, Sjögren-syndroomantigenen (SSA, SSB), Scl-70-antilichamen, anti-centromeer, anti-histon en anti-RNP bestellen.

Een woord van Verywell

De ANA-bloedtest is ingewikkeld. Dat gezegd hebbende, kunnen de resultaten - positieve of negatieve, titer-, patroon- en subset-testresultaten - artsen waardevolle aanwijzingen geven om auto-immuunreumatische aandoeningen te diagnosticeren.