De ziekte van Wilson, ook bekend als hepatolenticulaire degeneratie, is een genetische aandoening die resulteert in een overmatige ophoping van koper in het lichaam. Het is een zeldzame aandoening die één op de 30.000 mensen treft. Om een persoon te laten lijden, moet hij of zij een specifieke genetische mutatie erven van niet één, maarbeideouders.
Meng afbeeldingen / Getty-afbeeldingen
Deze abnormale ophoping van koper heeft voornamelijk invloed op de lever, hersenen, nieren en ogen, maar kan ook invloed hebben op het hart en het endocriene systeem.
Symptomen van de ziekte van Wilson manifesteren zich meestal vrij vroeg in het leven, meestal tussen de leeftijd van 5 en 35 jaar. Complicaties van de ziekte kunnen leverfalen, nierproblemen en soms ernstige neuropsychiatrische symptomen zijn.
Oorzaken
De ziekte van Wilson is een erfelijke genetische aandoening in het autosomaal recessieve patroon. Dit betekent dat beide ouders in hoge mate drager zijn van de genetische mutatie, hoewel geen van beide waarschijnlijk symptomen of een familiegeschiedenis van de ziekte zullen hebben. Personen die drager zijn, kunnen tekenen hebben van een abnormaal kopermetabolisme, maar meestal niet voldoende om medische tussenkomst te rechtvaardigen.
De ziekte van Wilson is een van de vele genetische aandoeningen waarbij koper zich abnormaal ophoopt in het systeem, meestal in de lever. Het betreft een gen genaamd ATP7B dat het lichaam gebruikt om koper in gal af te scheiden. De mutatie van dit gen verhindert dit proces en verstoort de uitscheiding van koper uit het lichaam.
Als de hoeveelheid koper de lever begint te overweldigen, zal het lichaam proberen ze af te breken door zoutzuur en ferro-ijzer af te scheiden om de kopermoleculen te oxideren. Na verloop van tijd kan deze reactie leverlittekens (fibrose), hepatitis en cirrose veroorzaken.
Omdat koper centraal staat bij zowel de vorming van collageen als de opname van ijzer, kan elke verstoring van dit proces op jonge leeftijd letsel veroorzaken. Dit is de reden waarom de ziekte van Wilson hepatitis kan veroorzaken in de eerste drie levensjaren en cirrose (een aandoening die het meest voorkomt bij oudere volwassenen) bij adolescenten en jonge volwassenen.
Levergerelateerde symptomen
De symptomen van de ziekte van Wilson variëren afhankelijk van de locatie van de weefselschade. Aangezien koper de neiging heeft zich eerst op te hopen in de lever en de hersenen, treden de symptomen van de ziekte vaak het meest diepgaand op in deze orgaansystemen.
Vroege symptomen van leverdisfunctie zijn vaak vergelijkbaar met die bij hepatitis. De progressieve ontwikkeling van fibrose kan leiden tot een aandoening die bekend staat als portale hypertensie, waarbij de bloeddruk in de lever begint te stijgen. Naarmate de leverbeschadiging toeneemt, kan een persoon een spectrum van ernstige en mogelijk levensbedreigende gebeurtenissen ervaren, waaronder interne bloedingen en leverfalen.
Onder de meer algemene levergerelateerde symptomen die worden gezien bij de ziekte van Wilson:
- Vermoeidheid
- Misselijkheid
- Braken
- Verlies van eetlust
- Spierkrampen
- Geelverkleuring van de huid en ogen (geelzucht)
- Opgehoopt vocht in de benen (oedeem)
- Ophoping van vocht in de buik (ascites)
- Spinnenwebachtige aders op de huid (spinangiomen)
- Pijn of volheid in de linker bovenbuik door een vergrote milt
- Braken van bloed of teerachtige ontlasting door oesofageale varices
Hoewel cirrose vaak voorkomt bij personen met een ernstige, onbehandelde ziekte van Wilson, gaat het zelden over tot leverkanker (in tegenstelling tot cirrose die gepaard gaat met virale hepatitis of alcoholisme).
Neurologische symptomen
Acuut leverfalen wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van een vorm van bloedarmoede, hemolytische anemie genaamd, waarbij rode bloedcellen letterlijk scheuren en afsterven. Omdat rode bloedcellen drie keer zoveel ammoniak bevatten als plasma (het vloeibare bestanddeel van bloed), kan de vernietiging van deze cellen de snelle opeenhoping van ammoniak en andere gifstoffen in de bloedbaan veroorzaken.
Wanneer deze stoffen de hersenen irriteren, kan een persoon hepatische encefalopathie ontwikkelen, het verlies van hersenfunctie als gevolg van een leveraandoening. Symptomen kunnen zijn:
- Migraine
- Slapeloosheid
- Geheugenverlies
- Onduidelijke spraak
- Veranderingen in visie
- Mobiliteitsproblemen en verlies van evenwicht
- Angst of depressie
- Persoonlijkheidsveranderingen (inclusief impulsiviteit en verminderd beoordelingsvermogen)
- Parkinsonisme (stijfheid, tremoren, vertraagde beweging)
- Psychose
Omdat de mogelijke oorzaken van deze symptomen enorm zijn, wordt de ziekte van Wilson zelden gediagnosticeerd op basis van alleen neuropsychiatrische kenmerken.
Andere symptomen
De abnormale ophoping van koper in het lichaam kan, direct en indirect, ook andere orgaansystemen beïnvloeden.
- Wanneer het zich voordoet in de ogen, kan de ziekte van Wilson een kenmerkend symptoom veroorzaken dat bekend staat als Kayser-Fleisher-ringen. Dit zijn banden met goudbruine verkleuring rond de omtrek van de iris, veroorzaakt door afzettingen van overtollig koper. Het komt voor bij ongeveer 65% van de mensen met de ziekte van Wilson.
- Wanneer de ziekte van Wilson in de nieren voorkomt, kan de ziekte van Wilson vermoeidheid, spierzwakte, verwardheid, nierstenen en bloed in de urine veroorzaken als gevolg van een teveel aan zuren in het bloed. De aandoening kan ook de overmatige afzetting van calcium in de nieren veroorzaken en, paradoxaal genoeg, de verzwakking van botten als gevolg van de herverdeling en het verlies van calcium.
Hoewel ongebruikelijk, kan de ziekte van Wilson cardiomyopathie (zwakte van het hart) veroorzaken, evenals onvruchtbaarheid en herhaalde miskraam als gevolg van een verminderde schildklier.
Diagnose
Vanwege het brede scala aan mogelijke symptomen, kan de ziekte van Wilson vaak moeilijk te diagnosticeren zijn. Vooral als de symptomen vaag zijn, kan de ziekte gemakkelijk worden aangezien voor alles, van vergiftiging door zware metalen en hepatitis C tot door medicatie veroorzaakte lupus en hersenverlamming.
Als de ziekte van Wilson wordt vermoed, omvat het onderzoek een beoordeling van de lichamelijke symptomen, samen met een aantal diagnostische tests, waaronder:
- Leverenzymtesten
- Bloedonderzoek om te controleren op hoge concentraties koper en lage concentraties ceruloplasmine (het eiwit dat koper door het bloed transporteert)
- Bloedglucosetests om te controleren op lage bloedsuikerspiegels
- 24-uurs urinecollectie om te testen op zuurgraad en calciumgehalte
- Leverbiopsie om de ernst van koperophoping te meten
- Genetische tests om de aanwezigheid van de ATB7B-mutatie te bevestigen
Behandeling
Een vroege diagnose van de ziekte van Wilson leidt over het algemeen tot betere resultaten. Personen bij wie de ziekte is vastgesteld, worden doorgaans in drie stappen behandeld:
- De behandeling begint meestal met het gebruik van koperchelerende geneesmiddelen om overtollig koper uit het systeem te verwijderen. Penicillamine is meestal het eerste medicijn bij uitstek. Het werkt door zich te binden met koper, waardoor het metaal gemakkelijker in de urine kan worden uitgescheiden. Bijwerkingen zijn soms significant en kunnen spierzwakte, huiduitslag en gewrichtspijn omvatten. Van degenen die symptomen ervaren, zal 50% een paradoxale verslechtering van de symptomen ervaren. In dat geval kunnen tweedelijnsgeneesmiddelen worden voorgeschreven.
- Zodra de koperniveaus zijn genormaliseerd, kan zink worden voorgeschreven als een vorm van onderhoudstherapie. Zink dat oraal wordt ingenomen, voorkomt dat het lichaam koper opneemt. Maagpijn is de meest voorkomende bijwerking.
- Veranderingen in het voedingspatroon zorgen ervoor dat u geen onnodig koper gebruikt. Deze omvatten koperrijk voedsel zoals schaaldieren, lever, noten, champignons, gedroogd fruit, pindakaas en pure chocolade. Koperbevattende supplementen, zoals multivitaminen en supplementen die worden gebruikt om osteoporose te behandelen, moeten mogelijk ook worden vervangen.
Personen met een ernstige leverziekte die niet op de behandeling reageren, kunnen een levertransplantatie nodig hebben.
