Wat is ototoxiciteit?

Ototoxiciteit is een term die wordt gebruikt om een ​​bijwerking van een geneesmiddel te beschrijven die schade aan het binnenoor of de gehoorzenuw veroorzaakt, resulterend in gehoorverlies, evenwichtsverlies en soms doofheid. Er is een steeds toenemend aantal geneesmiddelen waarvan bekend is dat ze ototoxiciteit in verschillende mate veroorzaken, waaronder geneesmiddelen voor chemotherapie, aspirine en erytromycine.

Omdat ototoxisch gehoorverlies soms onomkeerbaar kan zijn, moet alles in het werk worden gesteld om letsel aan het binnenoor te voorkomen voordat het gehoor aanzienlijk wordt aangetast. Sommige artsen spannen zich meer in om gehoorverlies te controleren bij mensen die zijn blootgesteld aan ototoxische stoffen met een hoog risico.

Ototoxiciteit Symptomen

De symptomen van ototoxiciteit kunnen variëren, afhankelijk van welk deel van het oor is aangetast. Het binnenoor bestaat uit het slakkenhuis (dat geluid omzet in elektrische signalen), de gehoorzenuw (die de signalen naar de hersenen transporteert) en de vestibulaire zenuw (die helpt bij het oriënteren van uw positie in de ruimte en het handhaven van evenwicht).

Afhankelijk van welke delen van het binnenoor zijn aangetast, kunnen symptomen van ototoxiciteit zijn:

• Duizeligheid
• Wankele gang
• Verlies van coördinatie met beweging
• Vertigo (duizeligheid)
• Oscillerend zicht (waarbij objecten lijken te springen of trillen)
• Auditieve volheid (het gevoel dat er iets in uw oor zit)
• Tinnitus (oorsuizen)
• Hyperacusis (verhoogde gevoeligheid voor geluid bij verschillende volumes of frequenties)
• Gehoorverlies in één of beide oren

Symptomen van ototoxiciteit kunnen zich snel of in de loop van maanden ontwikkelen, afhankelijk van het betrokken geneesmiddel en andere factoren.

Oorzaken

Tot de geneesmiddelen die het meest zorgen baren, zijn de geneesmiddelen die bij chemotherapie worden gebruikt, zoals Eloxitan (oxaliplatine), stikstofmosterd, Paraplantine (carboplatine) en Platinol (cisplatine).

Medicijnen zoals Platinol kunnen symptomatische ototoxiciteit veroorzaken bij 50% van de gebruikers.Omdat de medicijnen snel replicerende cellen aanvallen, richten ze zich voornamelijk op kankercellen, maar ze kunnen ook andere snel replicerende cellen beschadigen, waaronder gehoorhaarcellen die geluidsgolven versterken.

Blootstelling aan chemotherapie, aminoglycoside en lisdiuretica tijdens de zwangerschap kan niet alleen invloed hebben op de moeder, maar kan ook gehoorbeschadiging bij een foetus veroorzaken.

Maar er zijn meer dan 600 geneesmiddelen waarvan bekend is dat ze ototoxische effecten hebben. Afgezien van chemotherapieën, zijn de volgende die waarschijnlijk ototoxisch zijn:

• Aminoglycoside-antibiotica zoals amikacine, dihydrostreptomycine, Gentak (gentamicine), kanamycine A, netilmicine, ribostamycine, streptomycine en Tobrex (tobramycine)
• Niet-aminoglycoside-antibiotica zoals erytromycine en vanocine (vancomycine)
• Lusdiuretica zoals bumetanide, Demadex (torsemide), Edecrin (ethacrynzuur) en Lasix (furosemide)
• Salicylaten zoals aspirine, chloroquine en kinine

Aminoglycoside- en niet-aminoglycoside-antibiotica kunnen ototoxische gehoorbeschadiging veroorzaken bij maximaal 25% van de gebruikers en vestibulaire disfunctie bij maximaal 10% van de gebruikers.

Lisdiuretica en salicylaten komen voor bij ongeveer 1% van de gebruikers, meestal ouderen.

Milieuchemicaliën en stoffen zoals arseen, koolmonoxide, hexaan, lood, kwik, tin en tolueen kunnen ook ototoxiciteit veroorzaken, vooral in industriële of beroepsmatige omgevingen waar sprake is van voortdurende blootstelling.

Risicofactoren

Naast de medicijnen of blootstellingen zelf zijn er nog andere factoren die kunnen bijdragen aan het risico op ototoxiciteit, waaronder:

• Leeftijd (kinderen en ouderen lopen het grootste risico)
• Familiegeschiedenis van ototoxiciteit
• Medicatiedosis en duur van de therapie
• Cumulatieve levenslange dosis
• Infusiesnelheid (voor antibiotica en chemotherapie)
• Meerdere ototoxische medicijnen gebruiken
• Verminderde nierfunctie (veroorzaakt ophoping van geneesmiddelen)
• Eerdere bestraling van hoofd en nek (voor geneesmiddelen voor chemotherapie)
• Reeds bestaand gehoorverlies (vooral perceptief gehoorverlies)

Genetica wordt ook verondersteld een rol te spelen, aangezien ototoxiciteit voor antibiotica zoals Gentak (gentamicine) vaak in gezinnen voorkomt.

Er zijn ook genmutaties die losjes geassocieerd zijn met ototoxiciteit en die de snelheid waarmee bepaalde geneesmiddelen, vooral chemotherapie, worden gemetaboliseerd, lijken te vertragen.

Diagnose

Ototoxiciteit wordt in de vroege stadia vaak over het hoofd gezien, omdat het kan worden verward met andere aandoeningen. Een "opgevuld" gevoel in het oor kan worden aangezien voor een allergie, terwijl plotselinge duizeligheid of draaierigheid kan worden toegeschreven aan een aantal aandoeningen, van labyrintitis (ontsteking van het binnenoor) tot hypotensie (lage bloeddruk).

Omdat oudere mensen een verhoogd risico lopen, deels omdat ze vaker eerder gehoorverlies hebben, kunnen de symptomen van ototoxiciteit over het hoofd worden gezien of eenvoudigweg worden toegeschreven aan veroudering.

Hetzelfde is waarschijnlijk bij baby's en peuters bij wie progressief gehoorverlies onopgemerkt kan blijven totdat het ernstig wordt.

Omdat hoge tonen meestal het eerst worden beïnvloed, merken mensen misschien niet eens dat hun gehoor wordt aangetast totdat de lagere frequenties ook worden beïnvloed.

Audiologische tests

Audiologische (gehoor) tests zijn de enige manier om een ​​ototoxiciteitsdiagnose te stellen. Deze worden uitgevoerd door een audioloog, een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg die is opgeleid in de evaluatie van gehoor- en aanverwante aandoeningen.

Veelgebruikte audiologische tests zijn onder meer:

• Zuivere luchtgeleiding: waarschijnlijk de meest gevoelige gehoortest in de vroegste stadia van ototoxiciteit)
• Zuivere botgeleiding: wordt gebruikt om perceptief gehoorverlies van het binnenoor te detecteren)
• Otoakoestische emissie: wordt gebruikt om gereflecteerde geluiden van het binnenoor te meten
• Auditieve hersenstamrespons: meet de gehoorzenuwrespons; ideaal voor zuigelingen en bedlegerige patiënten
• Romberg-test: wordt gebruikt om neurologische oorzaken van duizeligheid en duizeligheid op te sporen

Deze kunnen worden gedaan als er symptomen van ototoxiciteit aanwezig zijn. Hoortesten kunnen ook periodiek worden uitgevoerd als een zeer ototoxisch geneesmiddel wordt gebruikt - idealiter aan het begin van de therapie, tijdens de behandeling en nadat de behandeling is voltooid. Dergelijke routinematige tests kunnen helpen om ototoxische effecten op te vangen voordat u ze opmerkt.

De American Speech-Language-Hearing Association (ASHA) beveelt bijvoorbeeld aan om zuivere luchtgeleidingstests uit te voeren:

• Binnen 24 uur na aanvang van chemotherapie of 72 uur na aanvang van aminoglycosiden
• Een maand later en daarna elke drie maanden totdat de behandeling is gestopt of voltooid
• Zes maanden na voltooiing van de therapie

Ondanks bewijs dat hierdoor ototoxiciteit kan worden gedetecteerd voordat het gehoor van een persoon aanzienlijk wordt aangetast, zijn de ASHA-aanbevelingen in de meeste klinische omgevingen niet geïmplementeerd.

Behandeling

Het stoppen van het aanstootgevende medicijn of de blootstelling kan in sommige gevallen tot verbetering van de symptomen leiden, maar niet allemaal. Preventie is daarom de enige manier om het risico op gehoorverlies te verkleinen.

Momenteel zijn er geen geneesmiddelen goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) voor de preventie of behandeling van door geneesmiddelen geïnduceerde ototoxiciteit. Enkele otoprotectieve middelen, zoals natriumthiosulfaat, amifostine en N-acetylcysteïne, zijn onderzocht bij mensen die Platinol-chemotherapie ondergaan.

Hoewel de medicijnen veelbelovend leken om het risico op gehoorverlies te verminderen, bleken ze ook de werkzaamheid van de chemotherapie te verminderen.

Als ototoxisch gehoorverlies optreedt, kunnen revalidatie-inspanningen bestaan ​​uit gehoorapparaten, hulpmiddelen voor het luisteren en cochleaire implantaten, samen met communicatieve vaardigheidstraining voor mensen met een aanzienlijke gehoorbeperking. Jongere kinderen hebben mogelijk de hulp nodig van een logopedist.

Om de balans te verbeteren, kan fysiotherapie helpen de hersenen bij te scholen om het verstoorde evenwicht te compenseren.

Geneesmiddelen zoals Valium (diazepam), Hyoscine (scopolamine) of Phenergan (promethazine) kunnen ook worden voorgeschreven als er sprake is van aanzienlijk vestibulair letsel, vooral als dit in beide oren optreedt. Alleen in de meest ernstige gevallen is een operatie aangewezen, en zelfs dan blijft het erg controversieel.

Prognose

De kans op herstel van ototoxiciteit is afhankelijk van:

• Het gebruikte medicijn
• Gebruiksduur
• Eventuele reeds bestaande risicofactoren die u mogelijk heeft gehad voorafgaand aan de behandeling

Er zijn geen vaste regels over wie er mogelijk last van heeft of in welke mate het gehoor kan worden gewijzigd.

Met dat gezegd, en in het algemeen:

• Op platina gebaseerde geneesmiddelen voor chemotherapie, zoals Platinol, veroorzaken hoogstwaarschijnlijk ernstig en permanent gehoorverlies, meestal in beide oren en bij alle gehoorfrequenties.
• Kinderen die chemotherapie ondergaan of volwassenen die eerder bestraling van het hoofd en de nek hebben gehad, doen het vaak slechter. Gehoorverlies kan al binnen één tot twee weken na het begin van de therapie optreden.
• Aminoglycoside- en niet-aminoglycoside-antibiotica kunnen ook permanent gehoorverlies veroorzaken, zij het minder vaak, en hebben voornamelijk invloed op hoge frequenties in een of beide oren. Chronische duizeligheid veroorzaakt door vestibulaire schade komt ook vaak voor. Kinderen worden meer getroffen dan volwassenen.
• Ototoxiciteit van salicylaten en lisdiuretica is over het algemeen omkeerbaar zodra de behandeling is stopgezet.Alleen bij pasgeborenen die tijdens de zwangerschap zijn blootgesteld, kan blijvende gehoorbeschadiging optreden.
• Gehoorverlies veroorzaakt door omgevings-, beroeps- of industriële ototoxinen is bijna altijd permanent.

Een woord van Verywell

Ototoxiciteit is een onderkende bijwerking van geneesmiddelen die artsen en patiënten vaak missen totdat iemands gehoor of evenwicht aanzienlijk is aangetast.

Omdat ototoxiciteit niet vaak wordt gecontroleerd volgens ASHA-normen, wordt de taak op u, de patiënt, gelegd om proactief te zijn en om audiologische tests te vragen als u chemotherapie of aminoglycosiden krijgt (of wordt behandeld). Hoe eerder symptomen worden gedetecteerd, hoe beter.